نەجات نوری: یەكێتی لەسەر هەق بوو یان ئاڵای شۆڕش؟
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە
هەندێك سڕینەوە یان نەفیكردنی ناعەقڵانی بۆ بەرپەرچدانەوەی ڕۆژگارە پڕ لە جەنگەكان، یان كەسانی تر، زۆركات ملی خاوەنەكەی دەخاتە بەردەم شكاندنەوە، ناعەقڵانی ئەو گەمە مەترسیدارەیە كە زۆركات بە بیری سۆشیالیزمەوە بێت نەفی كەسانی تربكەیت و نەزانیت كە خۆت لە كوێدا هەڵەت كردووە و هێشتا هەر خۆت بە فریشتە بزانیت و كەسانی تر بە جەلاد و سەرمایەدار.
جارێ با ئاوا بنووسم ئەگەر یەكێتی ئەو هێزە كوشندە و مەرگ هێنەرەبوو كە هەمیشە ڕابەرەكانی ئاڵای شۆڕش لە كۆڕ و كۆبوونەوەكاندا بەنەفرەتیان دەكرد، یان بەڕێز مام جەلال و بەڕێز نەوشیروان مستەفا، ئەو دوو كەسە نادیموكراسی و جەلادەبوون كە زوو زوو دەبوو بكرێنە بابەتی كۆبوونەوەكان، بۆچی لە ساڵی 1993 كاك بەختیار بە شپرزەی و پەلە پەل ئاڵای شۆڕشی گەڕاندەوە ناو یەكێتی و بووە بە دۆستی ئەو دوو خوالێخۆشبووە؟ كە هەر خۆی لەكۆبوونەوەكانی ئاڵای شۆڕشدا یەكێتی بە حیزبی تاوانەكان ناودەبرد، خۆی دەیوت كە یەكێتی لەبەریەك هەڵوەشاوە و نابێتەوە بە هێزێكی كاریگەر ئیتر، ئەو خۆیشی لە ساڵی 1992یشدا ڕۆژەی چووە لای بەڕێز مام جەلال كە بارەگاكەی لەگەڕەكی بێترمەی شەقڵاوەبوو، كاك بەختیار هەر گومانی لە مام جەلال و یەكێتی هەبوو. كەچی ئاڵای شۆڕشی گەڕانەوە ناو یەكێتی، زۆرمان لەگەڵ وت با جارێ ئەمە ڕوونەدات؟ بەڵام بەقسەی كەسی نەكرد و دەرگای لەسەر هەموو ئەو تۆمەتانە داخست كە لەسەر یەكێتی هەیبوون.
ئاخر سەیر بوو هێشتا ئازارەكانی خۆی و هاوڕێكانی نەڕەویبوونەوە، ئەو كۆستە هێشتا بەرۆكی هاوڕێیانی ئاڵای شۆڕشی بەرنەدا بوو، كەچی كاك بەختیار سووربوو لە سەر گەڕانەوەی بۆ ناو یەكێتی، لە گۆنگرەی یەكگرتنەوەیشدا لە هۆڵی میدیای شاری هەولێر، لەگەڵ یەكتیدا، مام جەلال، عیماد ئەحمەد دەكاتە مەكتەب سیاسی و كاك بەختیاریش بە سەركردایەتی، كە ئەمەش شكستێكی تر بوو بۆی، لەمەدا ئێمە كردمان بە دەنگە دەنگ و ناڕازیبووین، كەچی كاك بە ختیار بەمەش هەر ڕازی بوو، لەمەوە ئیتر زۆربەمان كەوتینە گومانەوە كە كاك بەختیار لە شاخیش زۆر جدی نەبووە بۆ پەرەپێدانی ئاڵای شۆڕش و كاركردن بۆ سەركەوتنی. چەند جارێكی تریش ئەوەم پێوتەوە كە هەڵەتكرد گەڕایتەوە ناو یەكێتی، دەبێت ئێستاش ئەمەی بیربێت، كە یەكێتی بۆ ئەو نەبووە فریاد ڕەس و، بەڵكو دواجار بە جۆرێكی تر دوای ساڵانێكی زۆر دووبارە خستیانەوە زیندان، دواجاریش لە دەزگا‌و چاپی پەخشی سەردەم بە ئامادەبوونی ستافی ئەو دەزگایە هەر ئەمەم پێوتەوە كە هەڵەتكرد ئاڵای شۆڕشت گەڕاندەوە ناو یەكێتی، بەڵام كە مرۆڤ ئیتر باوەڕی بە ڕێباز‌و بیری خۆی نەما پەنا بۆ هەموو هەڵدێرێك دەبات.
زوو تەسلیم كردنەوەی ئاڵای شۆڕش بە یەكێتی دەیان سەرنج و بۆچوونی لەپشتەوەبوو، كە گومان لە بیری كاك بەختیار دەكرا كە بۆچی ئاوا زوو ئەم بڕیارەیدا، كە هێشتا نەوەی داوای ڕاپەڕین، ڕۆشنبیرەكان، سیاسەكانی تر، خەڵك هێشتا لە بەرنامە و بیری ئاڵای شۆڕش تێنەگەیشتبوون، وەكو هێزێكی سیاسی نەگەیشتبووە ناو خەڵك و تەرحی ئامانج و بیری خۆی وەكو هێزێكی چەپ نەكردبوو، بۆ خەڵكی ڕوون نەكردبووە كە جیا لە هێزەكانی تر كار بۆ بیری سۆشیالیزم دەكات، كەچی كاك بەختیار نەی هێڵا ئەم جوڵانەوەیە لەسەر پێی خۆی بۆ چەند ساڵێك دوای ڕاپەڕین خۆی بگرێت و ئامانجەكەی خۆی بۆ كۆمەڵانی خەڵك ڕابگەیەنێـت و لە خەڵك تێبگەیەنێت كە ئێمە لەسەر هەقبووین نەك یەكێتی… پێ دەچوو بیری پۆست و پلە هێشتا لەبیری بەناو شۆسیالیزمەكاندا مابێت‌و هەر وایش دەرچوو… ئاخر تۆ كە هەمووگیانت ڕەخنە و گومان و پەرچەكرداربێت لەسەر یەكێتی و سەركردەكانی ئیتر چ حەقە ئاوا زوو ئاڵای شۆڕش ڕادەستی یەكێتی بكەیتەوە؟ وەكو دواتر لە كاك نەوشیروانم بیست، هەر لە دوای ڕاپەڕینەوە زۆری قیادەكانی ئاڵای شۆڕش دەیانویست بگەڕێنەوە ناو یەكێتی، كاك بەختیار دیارە دركی بەمە كردبوو بۆیە پەلەی بوو بۆ گەڕانەوە بۆ ناو یەكێتی تا دوا نەكەوێت لە هاوڕێكانیی كە پۆست وەردەگرن. هەر كاك نەوشیروان جارێك ئەوەی باسكرد كە گەڕانەوەی مەلابەختیار بۆ ناو یەكێتی بەبێ پرسی ئەو نەكراوە و وردو درشتی ڕێكەوتنەكە ئاگاداربووە بە جیاوازی دەنگی ئەو كەسانەیشەوە كە ناڕازیبوون بەگەڕانەوەی بۆ ناو یەكێتی، گەڕانەوەی بۆ ناو یەكێتی، هەر بۆخۆی وەڵامەی خۆی و زۆركەسی دایەوە كە ئێمە لەشاخ ویستی ئەوەمان نەبووە بیكوژین، ئەگەر ئەو بیرەمان هەبوایە، نەمان دەهێڵا بگەڕێتەوە ناومان و هیچ پۆستێكیشمان نەدایە.
دوای ڕاپەڕینیش لە بارەگاكانی گۆخڵان و شەقڵاوە و سلێمانیدا، ژمارەی پێشمەرگەكانمان نەدەگەیشتە بیست كەس، خۆ هەر ئەو كاتانە ئەگەر یەكێتی نیازی كوشتنی مەلابەختیاریان هەبووایە ئەوا بەئاسانی دەیانكوشت، دەبوو جارێ كاك بەختیار لە خۆیەوە دەستی پێ بكردایە و وەڵامی هاوڕێكانی بدایەتەوە بۆچی خۆیشی بەقەدەر یەكێتی بووە ئازاردەری ڕۆحی هاوڕێكانی و ئاوا خێرا دوای ساڵێك لە ڕاپەڕین ئاڵای شۆڕشی بردەوە ناو یەكێتی؟ ئەمە تاكو ئێستا دەیان پرسیار هەڵدەگرێت، هەر لەبەرئەمەش دەیان هاوڕێی ساڵانی خەباتی پشتیان تێكرد‌و چوونە ناو بزوتنەوەی گۆڕانەوە. كاتێكیش زۆربەی زۆری هاوڕێیانی ئاڵای شۆڕش بوون بە گۆڕان، دژی ستەم و ناعەدالەتی حیزبەكەی كاك بەختیار وەستاینەوە، لەگەڵ كاك نەوشیرواندا كەوتینە گفتوگۆ دەربارەی ئاڵای شۆڕش و كۆمەڵە و خۆی و بەڕێز مام جەلال، ئەوسا بە كەلێنە گەورەكانمان زانی، چەند ڕەخنەیشمان لێدەگرت لەسەر ڕەفتارەكانی لە دژی ئاڵای شۆڕش و زۆركاتیش لەناو گۆڕاندا دیفاعمان لە كاك بەختیار دەكرد، بەڵام ئەو بە دەیان بەڵگە وەڵامی دەدایانەوە كە یەكێتی بۆچی ئەوەی كردووە، پیاوێكی پڕ لە بەڵگەو وەڵام و وێنە بوو، خۆی دەیوت ئەگەر ئەو نامە و بەڵگانەی لەلایەتی بڵاوی بكاتەوە، زۆركەس دەبێت كوردستان بە جێ بهێڵن، دەیوت ئەگەر بەس گفتوگۆكانی نێوان خۆی و مام جەلال لەساڵی حەفتاكانەوە بۆ ئێستا كە لەسەر ڕەفتار و كردەوەكانی زۆربەی زۆری سەركردایەتی و مەكتەب سیاسیەكان بكەم بە نووسین و بڵاوی بكەمەوە دەكاتە كتێبێكی دوو هەزار لاپەڕەی، یان ئەو نامانەی نێوان خۆی و مام جەلال بڵاوبكاتەوە بەڵگەن بۆ زۆر وتی وتی، بەڵام وەكو خۆی دەیوت ئەو تەربێت نییە قسەی نێوان دۆستەكان وەربگیریت و بڵاوی بكەیتەوە بۆ شكاندنی كەسانی تر با چەندیش خراپبن و دژت بن، دەبێت سەریان بنێینەوە، دەیوت ئەوە هی ڕۆژگارێك بوو هەموومان تێیدا شەریكی سەركەوتن و شكستەكان و جوانی و ناشیرینەكانین. زۆركات هاوڕێكانی دەچوونەوە بە گژیدا بۆچی وەڵامی نەیارەكانی لەناو یەكێتیدا ناداتەوە؟ بەڵام هەر ئەوەی دەوت كە خۆی زۆربەی زۆریانی خستۆتە سەرپێ و لە زۆرشكستیشیاندا بۆتە فریادڕەسیان‌و هاوكاری كردون لە ڕۆژگاری كۆن و نویشدا، بەڵام نمەك بەحەرام دەرچوون و وەڵام نەدانەوەیان گرنگ ترە…
ئێستا دوای ساڵانێك دەبێت بپرسین كاك بەختیار بۆچی زۆر زوو ئاڵای شۆڕشی بردەوە ناو یەكێتی؟ لە پێناو چیدا؟ چی دەستكەوت لە گەڕانەوەی؟ ئێستا خۆی چیە؟ ئەگەر یەكێتی لەسەر هەق نەبوو بۆچی بەو هەموو برین و ئازارانەوە هاوڕێكانی بردەوە بەردەسەتی بەڕێز مام جەلال و كاك نەوشیروان؟ ئەمە ڕەنگە پرسیارێكی درەنگ وەخت بێت لە كاك بەختیار.
وتاریکورد ماڵپەرێکی سەربەخۆ و ئازادە