بورهان شێخ رەئوف: بایدن لە نێوان ئۆباماو ترەمپدا.
ئێستا وا ترەمپ دان بە شکستى خۆێدا دەنێت و جڵەوى شلکرد بۆ ئەوەى ڕێکارەکانى گواستنەوەى دەستەڵات بۆ بایدن دەست پێبکات.
جۆ بایدن سەرۆکى تازە هەڵبژێراو ى ئەمریکا زۆر دۆسێیەى قورس و ئاڵۆزى لە بەردەمدایە چ لە سەر ئاستى ناوخۆیى ئەمریکاو چ لە سەر ئاستى دەرەوەش کە دەخوازێت هەنگاوى خێراو بە پەلەى بۆ بهاوێژێت.
بۆ ناوخۆى ئەمریکا:
گەورەترین کێشەى ناوخۆى ئەمریکا چۆنیەتى بەرنگاربوونەوەى پەتاى کۆرۆنا ( کۆڤید 19 ) و گێڕانەوەى ئاشتى و ئاسایشى کۆمەڵایەتى برایەتى بۆ ناو کۆمەڵگاى ئەمریکى، دواى ئەوەى بە هۆى جەمسەر بەندى سیاسیەوە جۆرێک لێکترازان و دابڕان خواستى پۆپۆلیستى و ڕەگەزپەرستى ئتنیکى هاتبووە ئاراوە، هەروەها بابەتى بڵاوبوونەوەى چەک بەزۆرى لە ناوخەڵکدا جگە لە بارى قورسى ئابورى ژیانى چینێکى بەرینى خەڵکى ئەمریکا.
لەسەر ئاستى دەرەوەى ئەمریکا:
لێرەدا بابەتێک کەزۆر قسەى لە سەر دەکرێت ئەوەیە کە بایدن درێژکراوەى سیاسەتەکانى سەرۆکى پێشووترى ئەمریکا باراک ئۆبامایە کە خودى بایدن بۆ دوو خول جێگرى بوو، بەڵام هەرزوو بایدن وەڵامى ئەو نیگەرانیانەى دایەوە کە ئەو خاوەنى سیاسەت و بیرکردنەوەى خۆیەتى و جیهان و سیاسەت و ڕوداوەکانیش گۆڕانکارى جەوهەرییان بەسەردا هاتووە، دەبێت ئەمیش لە ئاست ئەو پێشهاتە نوێیانەدا بێت.
لەلایەکى ترەوە لە سەردەمى ترەمپیشدا سیاسەتى ئەمریکا ى لە سەر بنەماى ( ئەمریکا پێش هەموو شتێکە و یەکەمە ) بەرێوەدەبرا کە ئەوەش زیانى گەورەى گەیاند بە پێگەى ئەمریکا وەکو زلهێزى گەورەى جیهان، بۆیە ئێستا بایدن کارى لە پێشینەى ئەوەیە کە ئەو دابڕانە گەورەى سیاسەتى ترەمپ بەسەر ئەمریکایدا هێنا، بایدن چۆن ئاساییى بکاتەوە؟
گرنگترینیان پەیوەندییەکان لە گەڵ وڵاتى چین، ئایندەى پەیوەندییەکان لە گەڵ ئەوروپا، کاراکردن و ئەکتیفکردنەوەى ڕۆڵى ئەمریکا لە ڕێکخراو پەیماننامەو ڕێککەوتنە نێو دەوڵەتیەکان، وەکو ڕێکخراوى تەندروستى جیهانى، ڕێکخراوى یونسکۆ ، ئاژانسى ئۆنروا، ڕێککەوتننامەى کەشوهەواى پاریس، ئاراستەى پەیوەندییەکان لە گەڵ ڕوسیادا، بارودۆخى باشورى ڕۆژهەڵاتى ئاسیاو نیمچە دوڕگەى هندستان و ئەمریکاى لاتینى.
لەوانەش هەمووى گرنگترو هەستیارتر ناوچەى ڕۆژهەڵاتى ناوینە کە کۆمەڵێک کێشەو قەیرانى درێژخایەن و ئاڵۆزى تێدایە کە هەموو ئیدارە یەک لەدواى یەکەکانى ئەمریکا لە مێژەوە تاوەکو ئێستا نەیان توانیوە یەکلایى بکەنەوەو چارەى پێویستى و یەکجارى بۆ بدۆزنەوە، هەر لە کێشەى عەرەب _ ئیسرائیلەوە کە ترەمپ پلانى سەوداى سەدەى بۆ داڕشت، بەڵام ئاکامى واى نەبوو جگە لە ڕێککەوتننامەى ئاشتى لە نێوان ئیسرائیل و هەندێک وڵاتى عەرەبى وەکو ئیمارات و بەحرێن و باسى سودان و سعودیەش دەکرا ، بەڵام شکستى ترەمپ پێناچێت ئیتر وا بە خێرایى ئەو پرۆسە یە بەردەوام بێت بە خۆڕایى و بێ بەرامبەر، لە کاتێکدا ترەمپ بە فەرمى قودسى بە پایتەختى دەوڵەتى ئیسرائیل ناساند و باڵوێزخانەى ئەمریکاى لە تەلئەبیبەوە گواستەوە بۆ قودس کە ئیدارەکانى پێشووتر ئەوەیان نەکرد، جگە لە داننان بەوەى کە بەرزاییەکانى جۆلانى سوریا کە لە ساڵى 1967 ەوە ئیسرائیل داگیرى کردووە ببێتە خاکى ئیسرائیل.
هەروەها دوا پێشهاتەکانى کێشەکانى لیبیاو یەمەن و میسرو لوبنان تونس و جەزائیر هەمووى پێویستى بە چاودێرى و دەستوەردانى ئیدارەى بایدنە بۆ پاراستنى بەرژەوندى ئەمریکا.
بابەتێکى ترى زۆر هەستیارو گرنگ کە هەر لە سەردەمى ئیدارەى ئۆباماوە خوێنى لێ دەچۆڕێت سوریایە کە زیاتر لە دەساڵە گۆڕەپانى شەڕێکى ماڵوێرانکەرى بێ ئاکامەو زۆرێک لە وڵاتانى گەورەى جیهان هەر لە ڕوسیا و ئەمریکاو تورکیاو ئێران وئیسرائیل وڵاتانى عەرەبى تێوەى گلاون و هیچ ئومێدێکیش لە ئاسۆەوە بەدى ناکرێت بۆ کۆتایی هاتنى.
لە کۆتاییدا دەپرسین ئا یا بایدنیش هەر درێژە پێدەرى سیاسەتەکانى ترەمپ دەبێت و چاوپۆشى لە دەستوەردانەکانى ڕوسیا و تورکیا دەکات لە سوریا بۆ پاراستنى بەرژەوەندییەکانى خۆیان و زیاتر گرنگى بە عێراق دەدات وەکو پێشتر دەیانووت بەشیان کردووە عێراق بۆ ئەمریکاو سوریا بۆڕوسیا، ئەى چۆن هەڵسوکەوت لە گەڵ ئێران و ڕێککەوتنامەى ( 5+1) دەکات، سەرکێشیەکانى تورکیا لە دەریاى سپى ناوەڕاست دۆسییەگەلێکن ئیدارەى بایدن دەبێت وەڵامى جدى بۆیان هەبێت.
