چێنەر عەوڵا: راستکردنەوەی مێژوو…
دەسەڵات و قەلەم فرۆشەکانی مێژووی کورد و رابردووی بە شێوەو ئاقارێکدا گۆڕیوە کە لەگەل بەرژەوەندی ئێستا گونجاندویانە.
یەکێک لەو باسانە، باسکردنی شۆڕشی ئەیلولە کە بەشێوەیەک بەرۆمانسی کراوە، فڕی بەسەر راستیەوە نەماوە لەگەل ئەوەی زۆرێک بەشدار بوانی ئەو شۆرشە لە ژیاندا ماون، بەڵام ژەهراویکردنی راستیەکان وا بە زەبەلاحی و بەرنامە ئەنجام دەدرێ، کە راستیەکان لە نەوەی تازە شێوێنراون، جا لێرەدا بە پشت بەستن بە هەندێک بەڵگەی دەرەکی و ڕاپۆرتە مێژوویەکانی ولاتانی رۆژئاوا سەنجتان بۆ حەقیقەتی ئەو شۆرشە رادەکێشم.
لە ڤۆلیومی 147 ژمارە 3 ی مارچی 1975 ی گۆڤاری ناشنال جیوگرافی، بە دووروو درێژی بابەتێک لەسەر شەڕەکانی نێوان حکومەتی عێراقی و شۆرشی ئەیلول نوسراوە کە زیاتر گێرانەوەی نەهامەتیەکانی خەلکی ناوچەکەیە، بەڵام چەند سەرە داوایکی زۆر گرنگی لەسەر پۆخڵەواتی سەرانی ئەیلول و خودی بارزانی بە ڕێکەوت ئاشکرا کردوە:
وە ئەم خالانەی خوارەوە پشت راستکردۆتەوە
1- زۆرینەی خەلکی هەرێمی کوردستان بەشداری شۆرش بون لەو کاتەدا کە بە 2 ملیۆن کەس خەملێنراوە کە دەکاتە زۆرینەی دانشتوانی هەرێمی کوردستان ی ئەمڕۆ (وێنەی راپۆرتی ناشنال جوگرافی تایبەت بەم خالە خوارەوەیە) کەچی ئێستا وا پیشاندەدرێ کە ئەم شۆرشە هی بارزانی و بنەماڵەکەی بوە.
2- شۆرش و سەرکردایەتیەکەی دەستەمۆ و پارێزەرەی بەرژەوەندیەکانی رژێمی شای ئێرانی ئەو کات بون، تەنانەت ئێران راستەخۆ لەو کاتەدا لە هەندێ ناوچەی سنور بەشداری شەر بوە دژی عێراق (وێنە راپۆرتەکە لە خوارەوەیە) وە بۆ ئەو مەبەستە ئێرانیەکان خەستەخانەو رێگەی ئەمینیان لە سەر سنورەکان بۆ شۆرش دابینکردوە. تەنانەت رۆژنامەنوسانی بیانیشیان لە ئێرانەوە گواستۆتەوە بۆ ناوچەکانی شۆرش (بەڵگە، نوسەری بابەتەکە خۆی دەڵێ کە ساواکی ئێرانی لە رەزایەوە بە ئەمینی بۆ ئەو شوێنەیان گواستۆتەوە کە سەرکردایەتی شۆرشی لێ بوو).
3- یەکێک لە هۆکارەکانی هەلایسانی پێکدادانی چەکداری نەوت و سەروەت و سامانی کەرکوک بوە کە پارتی دیموکراتی کوردستان ئەوکات داوای بەشە نەوتی کردوە (بەڵگە لە خوارەوەیە) هیچ مەبەستیان نەبوە خەلک برسی و ئاوارەو سەرگەردان دەبێ یان نا.
4- ناوچەکانی پشدەر و بیتوێن ئەوکاتیش لانەو داینەمۆی شۆرش بون و لەبەر ئەوەش ئازار و نەهامەتی زۆریان بینوە، چەندین بار سزا دراون. وەکو تۆپبارانی شاری قەلادزێ و کە بە وێنەو وردەکاری باسکراوە لە راپۆرتەکەدا (بەلگەی وێنەکان لە خوارەوەن). کەچی ئێستا پشتگوێ خراوترین ناوچەی کوردستانە، لەگەل ئەوەی ئەوەی هۆکاری نەهامەتیەکان ئەوان بوون.
5- زۆرێک لە چەک و تەقەمەنیەکانی ئەوکات روسی بوون لە لایەن هەواڵگری ئێرانیەوە لە روسیاوە بۆ بارزانی گوستراونەوە) وە بەلگەی راپۆرتی سی ئای ئەی لە بارەی داواکاری ئێران بۆ یارمەتیدانی بارزانی هەیە وێنەکەی دانراوە.
6- یەکێکی تر لە خالەکانی راپۆرتەکە کە من لام سەیر بوو دانشتوانی ناوچەی بادینان گلەییان لە ناخۆشی ژیانیان لە ناو ئەشکەوتەکان و مار و دوپشک و بێ مال و حالی و نەبونی خواردن بەهۆی شۆرشەوە کردوە، بەلام لە هەمان کاتدا بارزانی لە سەرکردایەتیەکەی لە ناوچەی حاج ئۆمەران خەریکی دەعوەت و ژیانی خۆی بوە. کەچی هەمان کات ئامادەیان دەربریوە ئەوەی بارزانی بڵێ بێ پرسیار کردن جێ بەجێی دەکەن واتە لە ئاستی بە پیرۆز کردن سەیری بارزانیان کردوە پەیوەندیەکە هاوشێوەی شێخ و دەروێشی بوە!
7- ئەو تورکیایەی کە ئێستا هەموو نەوتی هەرێمیان تەسلیم کراوە ئەوکات هەموو سنوری لەسەر داخستون بە چلەی سەرمای زستان رێگەی هیچ هاوکاریەکی نەداون (بەڵگە لە خوارەوەیە).
8- ئەو شۆڕشە پڕ بوە لە منداڵانی تەمەن 14 و 16 ساڵ هەمویان بە چەکدار کراون کە ئەمەش پێچەوانەی هەموو نەریتە شۆرشگێری و یاسا دەولیەکانە، قوتابخانەکانیان لێ داخراون بون بە ئەندامی شۆرش. وێنەی کاتی مەشقی کەمپی مندالان لە راپۆرتەکەدا بڵاو کراوەتەوە و لەخوارەوەیە.
9- سەرچاوەی دارایی تەواوی شۆرشەکە ئێران بوە کە مانگانە 8 ملیۆن دۆلاریان لە ئێرانەوە پێ دراوە وە 2 ملیۆن دۆلاری تریشیان لە قاچاغی توتن و گەنم باج و سەرانەوە دەستکەوتوە( وێنەی بەڵگە لە خوارەوەیە). ئیتر دوای ئەو پارە زۆرەیە بە خۆرایی نەبوو کە بارزانی گوتی (کار من تمام شد) بە پارەکانی شۆرشی لە باکوری کەرەج باخی پستە و لە ناوچەی وارامینی نزیک تاران شرکەتی کوتی زراعی پێ کڕان !
10- رۆژنامەنوس دەڵێ دوای دیدارم لەگەل بارزانی بەدەم میوە خواردنەوە گوتی ئەگەر هەر کەسێک یان بۆ نمونە ئەمریکا بتوانێ سیلاح و دژە تانک و تەقەمەنیمان بداتێ ئێمە دەتوانین سەرکەوین و کۆنترۆلی نەوت بگرینە دەست و نەوتەکە بدەینی و خزمەتی بکەین لە بەرامبەردا. جا لە قازانجی ئەمریکاشە! (وێنەکە لە خوارەوەیە).
ئەوە هەموو دنیا دیتی بارزانی و سەرکردایەتی کردنەکەی بوو جا بە کورتی هەمان ئەو هەڵانە وا دووبارە دەکرێنەوە. بۆیە ئەنجامەکەشی هەر هەمان ئەنجام دەبێ کە شکستە… کەچی کەشێکی وایان خوڵقاندوە کە باسکردنی ئەو لاپەڕە شکستاویەی مێژووی کورد بە کوفر و تابۆی سیاسی دەزانرێ.
