كەمال محەمەد: سۆسیۆلۆژیای سیاسی و سیستەمی ئەرستۆكراتی.

کەمال محەمەد

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

سۆسیۆلۆژیا واتە كۆمەڵناسی،كە چەندین تیۆرو چەمك لەخۆ ئەگرێ، سیاسەتیش یەكێكە لەهەرە چەمكە كاریگەرەكانی ئەم تیۆرییە، چەندین فەیلەسوفی ڕۆژئاوایی و ئەمریكی بە گرنگییەوە باسیان لێوە كردوە و چەمك و بەهاكانیان شرۆڤە كردوە. لەنێو كۆمەڵگای عەرەبیشدا ئیبن خەلدون باسی لەم تیۆرییە كردوە لەڕووی دەمارگرژی و بەدەوییەت و قۆناغی گواستنەوەی شارنشینی لەعێراقیشدا عەلی وەردی لەسەدەی نۆزدەو بیستدا باسی لەگواستنەوەی سەردەمی بەدەوییەت بۆ سیستەمی دەوڵەت مۆدێرنە كردوە، هەمو ئەم بیرمەندانە هەوڵەكانیان بۆ ئەوە بوە كە سۆسیۆلۆژیا ببێتە میتۆدێكی كارپێكراو بۆ سیستەمی سیاسی تاوەكو بەسودوەرگرتن لە ئەزمونی سۆسیۆلۆژیا سود لە ئەزمون و ئاڵوگۆڕە سیاسییەكانیش وەربگرێت.
لە سیستەمی ئەرستۆكراتی دەسەڵات بەدەست چەند كەسێكی دیاریكراودایە لەسیستەمی ئەرستۆكراتی دیموكراتی خەسڵەتێكی تیۆری و ڕووكەشی هەیەو یەكسانی هەرگیز نەبوەو هەرچی ئازادیشە وەك چەمكێكی تیۆری ماوەتەوە لەواقیعدا دەستەبەر نەبوە. لەهەرێمی كوردستانیش دەسەڵات لەدەست كەمینەیەكی خێڵەكیدایە كە هەمیشە خۆیان لە ترۆپكی دەسەڵاتدا ئەبیننەوە و هەرەوەها فۆرمی حكومەت و یاساكانیش بەگوێرەی بەرژەوەندییەكانی خۆیان دائەڕێژن نەوەك هاوڵاتی لەسیستەمی ئەرستۆكراتی كەمینەی دەسەڵات نایانەوێت دەسەڵاتی تایبەت بە دام و دەزگا سیاسی و یاسایی و ئابوری و ڕۆشنگەرییەكانی حكومەت بدرێت چون ڕاستەوخۆ سەرنجیان بۆ مەترسی نەبونی جیاوازی لەنێوان خۆیان وهاوڵاتی ڕادەكێشێت هەربۆیە بەناوی پشێوی و دەست تێوەردانەوە دەسەڵاتی خۆیان بەسەریاساكانیشدا دەسەپێنن تالەو ڕێگەیەوە بتوانن دەنگی ناڕازی و شۆڕش كپ بكەنەوە.
لەهەرێمی كوردستان غیابی سۆسیۆلۆژیای سیاسی هۆكارەبۆ بەردەوام بونی سیستەمی ئەرستۆكراتی و بەدرێژایی مێژوو ئەم غیابی سۆسیۆلۆژیای سیاسییە ئەبدەیت كراوەتەوە، ئێستا ئێمە لەقۆناغێكداین نەمانتوانیوە مافە سروشتییەكانمان بكەینە دەقێك كەگوزارشت لەقۆناغێكی چارەنوسسازی پەرەسەندن و بەرەپێشچونی فەردگەرایی بكەین و بەرگە بگرین لەخراپ بەكارهێنانی دەسەڵات و پەرەوەدە كردنی فەردێكی خاوەن ماف كە بۆ هیچ كەس و دەسەڵاتێكی خۆسەپێن نییە كەبڕیار لەسەرچارەنوسی بدات و دەستدرێژی بكاتە سەر.
سۆسیۆلۆژیای سیاسی دەسەڵاتێكە ڤیتۆ ناكرێت، بەڵكو خاوەن فكرێكە لەقۆناغە سیاسییەكاندا تەریب ئەبێت و هەمیشەكاری پێگەیاندنی تاكە لەسیاسەت و بەرێوەبردنی كۆمەڵگادا تا بگاتە هۆشیارییەكی هەمەلایەنە كە بتوانێ رێگری لە دەسەڵاتی ئەرستۆكراتی و شوناسی خێڵەكی و بنەماڵەییەوە بكات و هەوڵ بۆ سۆسۆلۆژیای سیاسی و نەتەوەیی بدات، بەڵام لەهەرێمی كوردستانی بونیادگەری و ریالیزمی شۆڕشگێری بەهەڵە لای تاك ڕەنگی داوەتەوە و هەمیشە دەسەڵات و حیزب دژایەتی هەر فیكرێكی ڕۆشنگەریان كردوە كە كرانەوەی فیكری تاك بكەنە ستراتیژی ماف چارەنوسی نەتەوەییان، بۆیە وەڵامدانەوەی هەر پرسیارێك كە بۆچی ئەم قەوارەیە لەنەبونی سۆسۆلۆژیای بنەڕەتی ئەژی ئەركی هەمو تاكێكی هۆشیارە بۆ ئەوەی ئەركە مێژوییەكانمان بكەینە بنیادێكی پتەوی سۆسۆلۆژیای سیاسی و بەو هۆكارانە ئاشنا بین كەئەبێتە مایەی ئەوەی مافە سروشتییەكانمان دێتە سەرباس.