بەختیار شارەزوری و سەرکەوتی جیهاز: پاپا وەک هێزی زۆر نەرم و کاری سیاسی لە ڕێی پەیوەندی ئاینییەوە.

سەرکەوت فەتاح

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

جیهان بە دۆخێکی نائارمدا گوزەر دەکات، دەتوانین بڵیین تا کۆرۆنا چارەسەری بۆ دەدۆزرێتەوە، یان مروڤ وەک پەتاکانی دیکە نۆرماڵ دەبێتەوە لای و میكانیزمێکی تر بۆ جوڵەی گشتی دروست دەبێت جیهان لەبەردەم پەڕینەوە بۆ قۆناغێکی تری ژیان، لە بەردەم پەشۆکاوێکی ترسناکدایە، لە پەنای ئەم پەتایەدا ململانێی وڵاتانی زل هێز و نزیک بونەوە لە قۆناغی فراوانترکردنی جەنگەکان ترسێکی تری جیهانە کە ژیانی مرۆڤایەتی ناتوانێ لەیەک کاتدا ئەم دوو بارە قورسە هەڵبگرێ، ئا لێرەوە ئەگەر ئەمریکا وەک هێزیکی گەورەی جیهانی ببینین و لە خوار ئەمریکاشەوە بازنەکانی دوەم چین و ڕوسیا و وڵاتانی ئەوروپی، ئەوا دەبینین ململانێکان و جەنگی نێوان ئەم بەریەککەوتنانە لە گۆڕەپانی وڵاتانی تردا بوەتە هۆی خوێن ڕشتن و دەربەدەری و برسێتی زۆرێک لە وڵاتانی جیهان، لەم نێوەندەدا ئەمریکا بە پلەی یەکەم خۆی بە بەرپرس دەزانی لە دۆخی ناجێگری جیهان و لە ناو جیهانشدا ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە سەکۆی ململانێکانی تیا یەکلا دەکرێتەوە و لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیشدا ئێران و تورکیا و ململانێ ی ئاینیەکان بوەتە چەقی ناکۆکیەکانی جیهانی لەسەر ئەم سەکۆی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، ئەمریکا دوای دەستەڵاتی ترامپ و کۆماریەکان و ئەگەر خاوەنی دوو هێزی گەورەی وەک سۆفت پاوەر هێزی نەرم و هارد پاوەر هێزی ڕەق بێت، ئەوا ترامپ زیاتر لە دەلاقەی ئابوری و بەرژەوەندیەوە هارد پاوەری بە پلەی یەکەم بەکار دەهێنا بە شیوەیەک بەکار هێنانی کارتی سۆفت پاوەر هیچ گرنگەیەکی نەما بو، کە ئەوەش دەزانین لە نێوان سەرۆکەکان و هاردپاوەر و سۆفت پاوەردا یان باڵانس هەبوە و بە یەکسانی هەردو کارتەکە بەکار هێنراوە یان کەمێک بەرز و نزمی لەسەر هەردو ئاستەکەی ئەم دو هێزەدا هەبوە، دوا جار جیهانیان خستوەتە ناو بازنەی بەرژەوەندیەکانی ئەمریکاوە.
لە ئێستادا قۆناغی دوای ترامپ و کۆماریەکان، قۆناغی بایدن و دیموکراتەکان دێتە پێش ئەوەی نەگۆڕە جەنگی ئەمریکایە لە پێناو بەرژەوەندیەکانی ئەمریکادا، ئەوەی دەگۆڕێ تەنها ڕێگا وتاکتیک و سیناریۆکانە، هەردوکیان دەچنەوە سەر پاراستنی بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا کە نەگۆڕە، بایدن هەمان شەڕ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕستدا دەکات بە شێوەیەکی تر کە شەڕی هێزی نەرمە ، شەڕی تورکیا و ئێران دەکات بە شیوەیەکی تر و بە هێزی نەرم (soft power ) ئەوەشی بۆ ئەو گرنگە لە نێوان تورکیا و ئێراندا بە پلەی یەکەم عێراقە و بە پلەی دوەم سوریا، لەم نێوەندەشدا ئێران ترسی زیاتری هەیە بە هۆی پێتاندنی یۆرانیۆم و ئەگەری چەکی ناوکی لە لایەک و پێگەی ئێران لە ولاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە تایبەت لە یەمەن و عێراق.
بایدن و دیموکراتیەکان دەیانەوێ ئێران بە هێزی نەرم بهێننەوە ژێر باری خۆیان، ئەمەش بەو مانایە نایەت کە ئیتر هێزی ڕەق بەکار ناهێنرێ بە پێچەوانەوە لەئەگەری کاریگەرنەبونی هێزی نەرم بەکارهێنانی هێزی ڕەق کراوەیە، لە دیتەڵی هێزی نەرمدا کۆمەڵێک هۆ هەن کە بتوانێت بایدن بەکاری بهێنێت، وەک سیاسەت لە ڕێی پەیوەندی کۆمەڵایەتی و ئاینیەکانەوە.
هاتنی پاپای ڤاتیکان بەکارهێنانی هێزی نەرمە و لە پشتی ستەیجیشەوە کارکردنە لەسەر سیناریوێی هیزی ناوکی شیعە لە نێوان قوم و نەجەفدا، بەم کارتە نەرمە کار لەسەر وەلادا نانی هێزی قوم دەکات و نەجەف دەکاتە مەرجەعی تەواوەتی شیعە و دەیەوێت پێش ڕێککەوتنی لەگەڵ ئێران کارتەکانی گوشاری ئاینی بەرامبەر ئێران بەکار بهێنێ و ئێران ناچار بکات بە چونە ژێر باری ئەمریکا، پاپا مەبەستی سەرەکی لە هاتنی بە پلەی یەکەم بۆ لای سیستانی بوە کە مەبەست لێی بەکارهێنانی هێزی نەرمی ئاینییە، پاشان هاتنی بۆ هەولێر بە پەلەی دوەم ئاماژەیە بە پاراستنی بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا و ناتۆ لە هەرێمی کوردستان.
بایدن وەک سەرەتا لە ڕێگەی پاپاوە کار لەسەر بەکارهێنای هێزی نەرم دەکات، تا بتوانێت لەم ڕێگەیەوە سیناریۆ و ئامانجە سیاسی و ئابوری و دبلۆماسیەکانی بپێکێ و لە پەنای شەڕی کۆرۆنادا ئەم شەڕە بێ تێچویەکی زۆر و بێ بارگرانی بۆ جیهان بکات، بە مانەیەکی گشتی جەنگەکان بەردەوامن سەرەڕای کۆرۆنا، بەڵام لە هێزی ڕەقە و گۆردراوە بۆ هێزی نەرم و پاپاش لەم پێناوەدا بە ناوی ئاشتی ئاینەکانەوە کاری لەسەر دەکەن.