هەلەبجە و بەڵگەکانی CIA

چێنەر عەوڵا

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

ئامادەکردنی/ چێنەر عەوڵا
لە چەند بەڵگەیەکی (سی ئای ئەی) لە بارەی هەلەبجەوە وردەکاری زۆر بڵاو کراوەتەوە بەتایبەت لە بارەی پرۆگرامی چەکی کیمیایی عێراق.
لە ساڵێ 1984 ناوە ناوە لێرە و لەوێ عێراق چەکی کیمیایی بەکار هێناوە.
سی ئای ئەی ئیدارەی رۆناڵد ڕێگنی سەرۆکی ئەو کاتەی ئەمریکای ئاگادار کردۆتەوە لە بارەی چەکی کیمیای عێراق و بەکار هێنانی دژی ئێران و خەلکی مەدەنی، بەڵام رێگن پێی وابوە بەکار هێنانی ئەوچەکە لەوەیە پارسەنگی شەرەکە لە بەرژەوەندی عێراق بگۆرێ بۆیە بریانداوە لێی بێدەنگ بن.
راپۆرتەکە باس دەکا کە گازە کیمیایەکان لە لایەن یەکێتی سۆڤیەتیەوە بە عێراق دراون و بەڵام شێوازی بە بۆمب کردن و تەقاندن و هەلدان هەموو پارچەکانی تری ئەو تەکنەلۆجیایە لە لایەن وڵاتی ئیتالیاوە (وڵاتی پاپای میهرەبان) بە عێراق دراوە.
بەر لە بەکارهێنانی کیمیای لە هەلەبجە سەرۆکی سی ئای ئەی ویلیام جەی کاسی لە کۆبونەوەی لەگەل سەرۆک رێگن هەموو ئەو وێنەنانە کە بە مانگە دەستکردەکان گیراون لە بارەی پێشەرەویەکانی ئێرانیەکان و کۆنترۆلکردنی چەندین ناوچەی سترتیجی لە لایەن ئێرانەوە وە ئاگادارکردنەوەی ئەوەی کە عێراق خەریکی ئامادەکاریە بۆ بەکارهێنانی چەکی کیمیایی. تەنانەت وێنەی ئەو کارگانەی کە چەکەکانی تێدا بەرهەم هێنراون هەلگیراون پیشان بە رێگن دەدات.
ئەمریکا عێراقی لەئەگەری هێرشی هەوایی ئێرانی بۆ سەر شوێنی کارگەکان ئاگادار کردۆتەوە.
رێگن زۆر نیگەران دەبێ لەو سەرکەوتنانەی ئێران وە راپۆرتەکان باسیان کردوە کە ئێران لە هەولدایە چەند هێرشێک بۆسەر بەرژەوەندیەکانی ئەمریکا بکات لە کەنداو، ئەوەش دەبێتە هۆی کە سی ئای ئەی زانیاری هەولگری و وێنەی ورد لەبارەی جموجوڵی هێزەکانی ئێران و شوێنیان بدات بە عێراق. بەشێکی زانیاریەکان لە بارەی پێشرەویەکانی ئێران دەبن لە ناوچەی هەلەبجە.
لە راپۆرتی ژمارە 9227 سی ئای ئەی کە بۆ کۆشکی سپی نێردراوە وەبیرهێنانەوەیەکە لەسەر پێناسەی پارتە کوردیەکانە. حیزبە کوردیەکان بە داردەست و نزیکی لە بلۆکی سۆڤیەت و هەلگری بیری چەپگەری پێناسە کردوە بۆیە هیچ خۆشەویستیەکیان بۆ جوڵانەوەی شۆرشی کوردی لە هەشتاکان نەنواندوە لەگەل ئەوەی کە زانیویانە روبەرووی کیمیای دەبنەوە.

تێبینی/ تەنها بە چاوخشاندن بە بەلگەو سەرچاوەکان دەتوانم بڵێم ئەو بابەتە بە دەیان لاپەرەی لەسەر دەنوسرێ. بەڵام من لە کورتی بڕیومەتەوە.

سەرچاوەکان
——————-
* سایتی ئەرشیفی ئاسایشی نەتەوەیی
‏ https://nsarchive2.gwu.edu
* https://bigthink.com

* ڕاپۆرتەکانی بەڵگەی ئیسخباراتی عێراقی کە لە 2003 کەوتۆتە دەست ئەمریکیەکان لە کتبێکی 2800 وەرەقەیدا بە پیدی ئێف بڵاویان کردۆتەوە ئەوەی پەیوەندی بە هەلەبجەوە هەیە لای من هەیە.

* کۆمەڵێک وێنەی راپۆرتەکان لە خوارەوە.