رەزا شوان: پەڵەیەکیتری رەگەزپەرستی بە نێوچەوانی ئەردۆگان و تورکیاوە.
رۆژی چوارشەمە (17/ ئادار/2021) لە دانیشتنی پەرلەمانی تورکیا، بڕیاری دەرکردن و هەڵگرتنی پارێزبەندی لەسەر پەڕلەمانتاری کورد (عومەر فاروق جەرجەرلی ئۆغـڵو) کە پەڕلەمانتارێکی سەر بە پارتی گەلانی دیموکرات (هەدەپە) یە کە زۆریینەیان کوردن. عـومەر جەرجەرلی، پەڕلەمانتار و چالاکـوانێکی ناسراوی چاونەترس و دلـێر و بوێـری داکـۆکیکەرە لە کـێشەی کورد و لە مافـەکـانی مـرۆڤ و لە ئـازادییەکـانی دەربـڕین و لە ئازادی و ئاشتی و دادپەروەری و یەکسانی و پێکەوەژیان و لە زینـدانیانی سـیاسی و لە ستەملێکـراوان. ئەو بـڕیارە کە خوێنـدرایەوە لـە لایەن دادگـای ناداپـەروەری تـورکیـای زیندانیستانەوە دەرکراوە. ئاشکـرایە کە ئەو بڕیارە بەر لە دادگا، لە لەیەن ئەردۆگانەوە دراوە. بڕیـارێکی سیاسییە نەک یاساییە. بڕیاردەر ئەردۆگان و رەگەزپەرست دەوڵەت باخچەلی یە، کە خەریکی دەرکردنی بڕیـاری دوورخستنەوەی پارتی گەلانی دیموکراتـن لە گـوڕەپـانی سیاسی . پەڕلەمانتار عومـەر جـەرجـەرلی دادگا بەوە تومەتباری کردووە گـوایە (بانگەشەی بۆ رێکخـراوێکی تیـرۆریستی) کـردووە، واتا بـۆ پـارتی کرێکـارانی کوردسـتان. ئەمەش (بـۆخـتانێکی هەڵـبەستراوی پێشوەخـتە) بۆ هەمـوو کوردێـک کە چەپڵە بۆ قسە قۆڕەکانی ئەردۆگانی رەگەزپەرست لێنەدا و شابـاشی نەکات. جەرجەرلی لە لایەن دادگای تورکیاوە مانگێک پێش ئێستا بڕیاری دوو ساڵ و شەش مانگ سزای بەندکردنی درا. دوێنی بڕیارەکە لە دانیشتنی پەڕلەمانی تورکیادا خوێندرایەوە. پۆلیسی تورکیاش لە دەرەوەی هۆڵی پەڕلەمان چاوەڕێ بوو بۆ گرتن و کەلەپچەکردنی عومەر جەرجەرلی. لە دوای خوێندەوەی ئەو بڕیارە پەڕلەمانتارانی پاری نادا و ناگەشپێکردن و پارتی نەتەوەیی رەگەز پەرست چوونە دەرەوەی هـۆڵی پەڕلەمان و داوایان لە پۆلیس کـرد کە بیگـرن. تەنیا پەڕلەمانتارانی پارتی دیموکـراتی گـەلان و پـارتی گەلی کۆمـاری لە هـۆڵەکـەدا مانـەوە. وێنەی عـومەر جـەرجـەرلی یان بەرزکـردەوە و تیـان:” ئـێمە بە تەنیـا پەڕلەمانتارەکەمان بەجـیتناهـێڵین. پەڕلەمان بەجـێناهـێڵین” هەمووشـیان زۆر بە تونـدی ناڕەزاییان دەربـڕی و پرۆتیستۆی ئەو بڕیارە نایاسایی و ناڕەوایەیان کـرد، بە بڕیارێکی سیاسی و نایاسایی و نا دەستووری دەزانـن.
عـومـەر جەرجەرلی مافـناس و داکۆکـیکەرێکی سەرسەختە لە ستەمـلێکـراوان، وتی: “ئەوانەی کە دەیانەوێت بمگـرن پێویستە لەسەریان لەبن مێچی پەرلەماندا ئەمە بکەن و بمگـرن” وتیـشی:” دەتـوانیـ مەبەستی ئەردۆگانە ـ بمانخـەیتـە زینـدانـەوە، بـەڵام ناتـوانی وتنی قـسەی راستمان لێ قـەدەغـە بکەیت. بێدەنگ نابـم، نەتەوەکەم ئیرادەی پێداوم. ( 90 ) هـەزار کەس دە نگیـان پێـداوم. هەرگـیز نا چەمێمەوە و لە گۆڕەپانەکاندا رووبەڕووی هێـڕشەکانی پۆلیـس بووینەوە. بە تیرۆریست دایـان ناین. بـەڵام خـۆمان بەدەستەوە نـەدا، لە دژی ستەمکار خەباتـم کرد، تا ئەم کۆمەڵـگایە بە برایەتی بـژین. هەوڵـیان دا بە توومـەتی هەڵبـەستراو سزمان بدەن، قـبووڵی ناکەم” وتیشی:” تـا دوا هەناسەم پەڕلەمانتـاری گـەل دەبـم، بە دەنگی “ستەمکاران” نەبـوومە بە پەڕلەمـانتار لە پەرلەماندا. بەڵکو بە دەنگی گەل سەکۆی پەڕلەمانم بەدەستهـێناوە” وتیشی:”گەر بەنـدیش بکـرێـم دەسـت لە داکـۆکـیکـردن لە مافـەکـانی مـرۆڤ هـەڵـناگـرم.. مـن لە ستەملێکراوەکان بـووم.. هـەمیشە داکـۆکییان لێدەکەم” وتیشی:”نابێت ئـیرادەی گەل پانەوەبکـرێت.. ئارەزووی ئاشتی تـاوان نیـیە”
عـومەر جەرجەرلی بێـزارکەرێکی گـەورەی ئەردۆگـان و رژێمەکـەیەتی. پێشەنگـێکی ئازا و چاونەترسە لە داکـۆکیکردن لە قـوربانیانه دەسەڵاتی سەرکوتکەر و داپۆسینەر و ئەشکەنجـەدان و رەگەزپەرستی.
عـومەر جەرجەرلی لە دوای خوێنـدنەوەی ئەو بڕیـارەی دادگـا، دەربارەی هەڵگـرتنی پارێـزبەنـدی پەڕلەمـانی و دەرکـرنی لە ئەنـدامێتی پەڕلەمان، وتی:”دان بەو بڕیـارەدا نانێـم، چـونکە بـڕیـارێـکی نایـاسـاییە و هـیچ رەواییـەکی نیـیە” وتیـشی:”بـڕیــارەکە لەسەرەتاوە تا کۆتاییەکەی، پـڕە لە پێشلکاری، من لە دڵی نەتـەوەکەم دام، من لە دڵی نەتەوەکەم دام و بۆ هیـچ شوێنێک ناڕۆم. من بە دەنگی (90) هەزار کەس هاتووم، لە میانەی دەنگدانەوە بۆ ئـێرە هاتووم، هەر وەکو شیری دایک بە دەنگی حەڵاڵ هاتـووم، ئێمە سەر نانەوێـنین” جەرجەرلی جەخـتی لەسەر ئەوەش کـرد، وتی:”من دەگەڕێمەوە بۆ پەڕلەمانی تورکیا، وەک چۆن پەڕلەمانتار ” ئەنیس بەربـەر ئۆغـڵو” پەڕلەمانتاری پارتی گەلی کۆماری گەڕایەوە بۆ پەڕلەمان، کە بڕیاری زیندانی هەتا هەتایی درابوو” ئاماژەشی بەوە کرد، ئەو هۆیەی لە دوای ئەم گرتنەوەیەتی، لە رووی کارە قێزەوەن و ناشیرینەکانی حکومەتەکەی رژێمی ئەردۆگان وەستایەوە، لە دژی بە رووتی پشکنینی ژنـان لـە دایـرەکانی ئەمـن و لـە زینـدانییەکـانی تـورکیا و لـە دژی پێشـێلکـارییەکـانی مافەکانی مرۆڤ وەستایەوە. لۆمـەی حکوومەتی تورکـیای کـرد کە بە سوپـایەکی زۆر زەبەلاحەوە هێڕشی کردە سەر چیای گاڕە.
جەرجەرلی ئەم بڕیارەی بە کودەتا بەسەر پەڕلەمان ناوبرد” کودەتاچییەکان” لە توێتی خۆیـدا نوسیوێتی:”کودەتاکـان هەمـوو جـارێک بە چـەک و تانک و بە فـڕۆکە ناکرێن. هەوڵـدانی دەرکـردنی پەڕلەمانتـارێـک کە ” 90 ” هـەزار کـەس دەنـگی پێـداوە، ئەمـە کودەتایە بەسەر پەڕلەماندا. لە رووی ئەم کودەتایە دەوسـتم و پەڕلەمان بەجێناهـێڵم”
شـیکارە سیاسییەکـان، جەخـت لەوە دەکەنەوە، کە دەسەڵاتی فەرمانـڕەوا، دەیەوێت تا هەتایە عـومەر جەرجەرلی دەمبەست بکات و قەدەغەی ئەوەی لێبکەن کە چیتر داکۆکی لە مافەکانی بەندکراوەکان و دەرکراوکان لە کارەکانیان نەکات، کە بە بڕیاری ئەردۆگان دەرکراون. عـومەر جەرجەرلی پێش ئەوەی بێتە ناو دنیای سیاسەتەوە، پـزیشک بـوو، یەکـێکە لە کـۆی ( 150 ) هـەزار فـەرمانبـەر حکـوومی، کە بە بـڕیـاری ئەردۆگـان لە کارەکـانیان دەرکـران، بە توومـەتی هـەڵبەستراوی لایەنگـرانی تیرۆریست و فەتحـوڵڵا گولەن. ئەم توومەتانە دەدرێنە پـاڵ هـەر کـوردێک و هـەر تورکـێک. کە کـڕنـۆش بـۆ ئەرۆگـان نەبـات و بە حەزرەتی سوڵـتان نـاوی نەبـەن.
عومەر جەرجەرلی لە پێشا لە نەوەتەکانی سەدەی رابرد و سەرەتای هەزارەی دووەم سـەرۆکی رێکخـراوی”ستەملێکـراوان” بوو بۆ مافـەکانی مـرۆڤ. وەک یەک و بەبێ جیاوازی داکۆکی لە مافەکانی کورد و تورک دەکـرد. دوایی تێکەڵ بە جیهـانی سیاسی بوو. بوو بە ئەنـدامێکی چـالاکی پـارتی گـەلانی دیموکـرات.
ئەردۆگان و رژێمەکەی عومەر جەرجەرلی یان بەوەش توومەتبارکردوون، کە کێشەی ناڕەوشتی بەرپرسانی زیندانەکان و دایرە ئەمنییەکانی رژێمەکەی لە پشکنینی زیندانییە ژنەکـان بە رووتکردنەوەیان لە زیندان، ورووژاندووە و ئەم پێشێلکارییەی دەرهەق بە ژنـانی زیندانیکـراو خستۆتەڕوو و بە پێشێلکارییەکی مـافی مـرۆڤ و مـافی زینـدانیان باسکـردووە و رەخـنەی لە رژێـم گـرتووە.
عـومەر جەرجەرلی هەر لە بـارەی ئەو بڕیـارە نادادپەروەرییـەی دادگـای تورکیـا وتی:
” لە پرەنسیپەکـانمان پاشگەز نابینەوە.. هەرگـیز سەر دانـانەوێنین”
لە بـارەی کـێشەی کوردیشـەوە جـەرجـەرلی وتی:”لـە تورکـیادا کـێشەی کـورد هـەیە. رژێمی تورکیا سـوورن لەسەر ئەوەی کە بەخـوێنڕشتن و شەڕ چـارەسەری بکەن. بە درێـژایی ژیـانم ئـەوەم وتـووە، ئەم شـێوەیە ئـەو کـێشەیە چـارەسەر ناکـات. بەڵکو بە گـفتوگـۆ و لەیـەک تێگەیـشتن و دادپـەروەری و یەکـسانی کـێشەی کورد چـارەسـەر دەکـرێـت”
عومەر جەرجەرلی نە یەکەم پەڕلەمانی قوربانیی سیاسەتی رەگەزپەرستی تورکیایە، نە دوا پەڕلەمـانیش دەبێـت. سـاڵی پاریـش هـەر بـە تـوومەتی لایەنـگـێری پەکـەکـە، دوو پەڕلەمانتـاری ئەنـدامانی پارتی گـەلانی دیموکـرات (لەیـلا گـوگـن و موسـا فـارس) لـە پەڕلەمـان دەرکـران. بە بریـاری وەزارەتی ناوخـۆی تورکیا بڕیـار وایە پارێـزبەنـدی و ئەنـدامێتی پەڕلەمان، لە ( 9 ) پەڕلەمانتاری (هـەدەپـە) وەربگـرنەوە. لە دوایشـدا، بە تـوومەتی لایەنگـیرانی (پەکەکە) دەستگـیریـان بکـەن. یەکـێک لـەم نـۆ پەڕلەمانتـارە، هاوسەرۆکی پارتی گەلانی دیموکرات (پەرویـن بوڵـدان) ە.
ئەمەو ئەردۆگـانی دیکتاتـۆری قـورخکـردووی دەسەڵات و تاکـبڕیاردەر، لەسـەر داوای دەوڵەت باخچەلی رەگەزپەرستی قێزەوەن و ناڕەسەن، کە تا سەر ئێسقان دوژمنایەتی کورد دەکات، دەیانەوێت مۆڵەت لە پارتی گەلانی دیموکرات وەربگـرنەوە و قـەدەغـەی کـاری سـیاسییان لێـبکەن. بە تایبـەتیـش لە دوای شکـستهـێنانی سـوپـای تورکیـا لە هـێڕشەکەی چـیای گاڕەدا بۆ سەر گەریلاکـانی پارتی کرێکارانی کوردستان. بووە هـۆی کوژرانی ( 13 ) سەربازی تورک لە ئەنجامی بۆردوومانی فـڕۆکە جەنگییەکانی تورکیادا کـوژران. رەخـنەیەکی زۆر لە ئەردۆگـانی لەخۆبایی گـیرا، کە نابـوایە پەنای بۆ هێڕشی سەربـازی ببـردایە. يەکێک لەوانە، عـومـەر جەرجەرلی رەخـنەی لە ئەردۆگـان گـرت. وتی:”گەر بوایە دەسەڵات گفوگۆیـان بکردایە، ئێستا ئەو سەربازانە زینـدوو دەبوون”
بەڵام ئەردۆگان خەیاڵی خاوە و ئەو نیازە گـڵاوەی دەباتە گـۆڕەوە و هەرگـیز ناتـوانێت بەکوشتن و بە زیندانیکردن و ئەشکەنجەدان و قـەدەغـەکـردنی کاری سیاسی و گرتنی پەڕلەمانتـارانی کـورد. بتوانێت بەر لە خەبـات و تێکۆشـان و هەستی نەتـەویی کـورد، بگرێت. زیاتر لە سەد ساڵە تورکیا خەریکی جینۆسایـدی کوردە و سڕینەوەی ناسنامەی نەتەوەیی کورد و قەدەغەکردنی زمانی کوردی و کاڵکردنەوەی داب و نەریتی کوردییە. بەڵام شکـستی هـێناوە. هەست و رووحـی نەتـەوەیی کوردی و خـواستی رزگـارکردنی کوردسـتان زیـاتر گـڕ و کڵپەی گرتـووە. ئێمەی کورد گەلـێکـین هەرگـیز لەبن نایەین و هەرگـیزیش چۆک بۆ داگـیرکەرانی کوردستان دانادەین. زوو بێت یا درەنگ ناچـارتـان دەکەیـن کە دان بە ناسنامە و بە زمانی کوردی و بە مافەکانی کوردا بنێن، تا رۆژێـک زووتـر دان بـەم راستییەدا بنێن. لە سـوودی کورد و ئێوەی داگیرکەری نامۆش دایە.
دڵنیام کە چارەنووسی ئەردۆگـان، لە چارەنـووسی هـیتلەر وسـتالین و چاوچـیسکـۆ و میلـۆدۆڤـیچ و سەدام حوسێن و موعەمەر قـەزافی باشتر نابێت. رۆژە رەشی خـۆی و خانـەوادەکەی نـزیکـبۆتەوە. چونکە کـورد وتەنی هەموو شتێک لە باریکیدا دەپسێت تەنیا ستەمە کە لە ئەستووریـدا دەپسێـت.
