كەمال محەمەد: داهاتوی هەرێمی كوردستان.

کەمال محەمەد

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

لە مێژوی نزیكەی سی ساڵی دروست بونی هەرێمی باشورەوە كە خرایە ژێر چاودێری هێزە نێودەوڵەتییەكان، فۆرمێكی نوێی بەرێوەبەری و حكومەتێكی كوردی ڕاگەیەندرا، بەئومێدی ئەوەی لەم پارچەیەدا سیستەمێكی دیموكراسی و فرەیی و هاوڵاتیبون بهێنێتە كایەوەو، هەنگاوی جددی و كردارەكی بنرێت بە ئاراستەی لەناوبردن و كەمكردنەوەی قەیرانە ئابوری و سیاسی و جوگرافی و كۆمەڵایەتیەكان. بەڵام دواجار ئەوەی بینرا نەتوانینی تەجاوزی سەنتراڵیزمی دەوڵەت نەتەوە بو لەلایەن دەسەڵاتی سیاسی كوردیەوە، یەكێكی دیكە لە كێشەكان نەبونی ئیرادەیەكی مەعریفی و ئایدۆلۆژی و سیاسی بو لەم هەرێمە بۆ سەر لەنوێ بنیاتنانەوەی دەسەڵاتەكانی جێبەجێكردن و دادوەری و یاسادانان، كە دواجار ئەم فۆرمە لە حكومڕانی نەیتوانی بەشداربونی دیموكراسی لە دەسەڵات فەراهەم بكات و، ئەم فۆرمە لەبەرێوەبردنی دامەزراوەكانیش سیستەمێكی سەنتراڵیزمی تۆتالیتاری بەرهەم هێنا.
ئەگەر بگەرێنەوە بۆ كێماسییەكانی عێراق خۆی، ئەبینین بە درێژایی 90 ساڵی ڕابردو ئەم دەوڵەتە بەدەست چەندین گرێ كوێرەوە ئەناڵێنێت و هیچ كات نەیتوانیوە سود لەدەستورێك وەربگرێت بۆ سەرلەنوێ بنیاتنانەوەی عێراقێكی نوێ. دواین دەستوری عێراقیش كە ژێر فشاری ئەمریكا نوسرایەوەو كوردیش بەشدار بو لەنوسینەوەو دەنگپێدانی لە 15 ی ئۆكتۆبەری 2005 نەیتوانیوە عێراق بكاتە خاوەن دەوڵەتێكی سەربەخۆی سەروەریی. بەڵام ئەوەی مەبەستمە لێرەدا داهاتوی كورد و هەرێمەكەیەتی كە ئەبێت دەسەڵاتی سیاسی كوردی كە خۆی ببێتە هۆكار بۆ چارەسەركردنی تەنگەژە سیاسی و ئیداری و ئابوری و نەتەوەییەكانی و بتوانن بەرنامەیەكی نیشتمانی و بەرەیەكی سیاسی نیشتمانی بكەنە بناغەیەك بۆ پاراستنی ئامانجی نیشتمانی و لەدەرنجامە خراپ و ناهەموارەكانی بەردەمی بیپارێزن.
كۆبونەوەكانی سەرۆك كۆماری عێراق و هێزو لایەنە سیاسیەكانی كورد ئەتوانرێت تەنها كۆبونەوە نەبێت و لەروانگەی پێزانینیانەوە بێت لەبەردەم عێراقی داهاتوو ئەگەرو پێشهاتەكانیدا، ئەكرێت ئەم كۆبونەوانە هەست كردن بێت بە بەرپرسیارێتی بۆ ئەوەی چیدیكە گەندەڵی سیاسی و ئیداری ئابوری نەبێتە هۆكاری تێكشانی پێكهاتەو پەیكەری ئەم هەرێمە و زیاتر پەرتكردنی كۆمەڵگاو هۆكاری لەناوبردنی پلورالیزم و لێبوردەیی.
ئەكرێت پرۆژەكە هۆكارێك بێت بۆ دروستكردنی ناسنامەیەكی نیشتمانی كە هەمو خەڵك و هەرێمەكەش لەژێر چەترێكدا كۆ بكاتەوە،كەواتە ئەوەی لێرەدا پێوێستە هەستی پێ بكرێت چەمك و تێگەی فیدراڵیزم و داهاتوی هەرێمەكەیە لەلایەن سیاسییەكانییەوە كە لە سیاسەت و دەستورێكی نیشتمانیدا ڕەنگ بداتەوە، دەستورێك كە دور بێت لە ململانێی خواستی دەڤەر و حیزب و بنەماڵەیەك.