دانا مەنمی: ڕزگاربوون لە مێنتەڵیەتی خێل و دەسەڵاتی تەقلیدی.
یەکێک لە خەسلەتەکانی کۆمەلگای تەقلیدی بریتیە لە پێکهاتەیەکی داخراوی کۆمەلایەتی کە بەزەحمەت خۆی دەداتە دەست گۆڕانکاری، هوشیاری خێڵەكی و هەژموونی مێنتەڵییەتی خێڵ” عەشیرەت ــ بنەماڵە” زالە بەسەر بوارەکانی ژیانی کۆمەلگاداو زۆربەی ئەندامانی كۆمەڵگای تەقلیدی سەربەخۆییان نیەو بەستراونەتەوە بە نەریتی گشتی كۆمەڵگاكەوە، ئەم جۆرە كۆمەڵگایە بەپێی سروشتەكەی خۆی ناداتە دەست گۆرانگاری و پرۆسەی كرانەوەو مۆدێرن ،زیاتر لە شوێنی خۆی دەچەقێ و گۆڕانیشی کاتی درێژی دەوێ، لە كۆمەڵگای تەقلیدی دا هوشیاری کۆمەڵ وەک پێویست لە ئارادا نیەو دەسەڵاتی سیاسیش لە كۆمەڵگای تەقلیدی دا بەشێوەیەكی تەقلیدی بەڕیوەدەچێت و دەیەوێت كۆمەڵگا لە شوێنی خۆیدا بمێنێتەوە، چونكە سوود لەم دیاردەیە وەردەگرێ، لە كۆمەلگای تەقلیدی دا سیستەمی سیاسی لەسەر زەبروزەنگ خۆسەپاندن و بەرهەمهینانی دیكتاتۆرییەت خۆی بونیاد دەنێت، زۆرینەی سیستەمە سیاسییەكانی كۆمەڵگای تەقلیدی یان دیكتاتۆرێكی تاكەكەسی بەرهەمهێناوە، یانیش درێژكراوەتەوە لە جەستەی تاكەكەسەوە بۆ جەستەی خێزان و میرنشینایەتی خێڵ.
یەكێك لە گرفتەكانی بەردەم پرۆسەی سیاسی لە هەرێمی كوردستان ئەم مۆدێلی خۆبەڕیوەبردنە خێزانییەیە كە هەموو جومگە سیاسی و ئابوری و یەكە ئیدارییەكان و دەزگا سەربازی و هەواڵگریی و ئامرازەكانی فەرمانڕەواییە كە لە ژێر دەستی خێزان و حیزب و تاكێكی سیاسیدایە، لەم دۆخەدا خێزانە سیاسییەكان كە خاوەنی حیزبی سیاسیین و بانگەشەی دیموكراتییەت و ئازادی ئینسانەكان دەكەن، پێویستی بە پەڕلەمانێكی ڕوكەشە كە خزمەت بە دیوەخانەكانی خێزان وخێڵ و حیزب بكات، پێویستی بە ئۆپۆزسیۆنێكی بێكاریگەرو حیزبی دیكەی تەقلیدی دەستكردە بۆ بێئیرادەكردنی خەڵك و پێویستیشی بە رۆژنامەنوس و نوسەرو رۆشنبیری كڕدراو میدیای سێبەرە تاچیتر پایەكانی سیستەمی یەكەی خێڵ و حیزبی بنەماڵەیی جێگیر بكەن و بەرژەوەندییەكانیان بپارێزن.
تەنیا ڕیگایەك بۆ ڕزگاربوون لەم سیستەم و دەسەڵاتە تەقلیدییە سەركوتكەرە خێڵەكییە خێزانییە بریتی یە لە شۆڕشێكی سیاسی و كۆمەڵایەتی بە مۆدێلێكی دیموكراتیانە كە لەگەڵ واقیعی كۆمەڵایەتی و كلتوری و سایكۆلۆژی كۆمەڵگادا بگونجێت ،شۆرشێك كە لە پێناو ” نان و ئازادی و كەرامەت بۆ ئینسانەكان بگێرێتەوەو دادپەروەری و ئاسایش و سەقامگیری بۆكۆمەڵگا دابین بكرێت، خۆشەویستی بۆ خاك و نیشتیمان لە سایەی ئازادیی و لە ئامێزی دادپەروەری و دەستەبەركردنی مافە سەرەتاییەكانی تری ئینساندا گەشە دەكات، لە دۆخی ئێستادا مرۆڤ لەسەر حیسابی خۆی برسیکراوەو ئازادیشی لێ زەوتکراوە،كۆمەڵگا تاسەر کۆت و زنجیری کۆیلایەتی و چەوساندنەوە قبوڵ ناکات، زوو یان درەنگ لە دژی ڕادەپەڕێت، ئەوە یاسای سروشتەو هیچ سیستەم و دەسەڵاتێكیش نەگۆڕ نییە.
ئەلبێرت کامۆ لە کتَیبی مرۆڤی یاخیدا دەنوسێت “یاخیبوون کاتێک ڕوو دەدات، کە مرۆڤی یاخی هەست بکات لە شوێنێک نادادی هەیە وئەوكاتیش یاخیبوون دەبێتە ئەرک”. یاخیبون وەک ئەرکێکی ئینسانی هەستكردنە بە خود دۆزینەوەی خودوهەنگاونانە بۆگۆرانكاری، لەوەی کێین و بۆچی دەژین و ئەرک و ماف و شکۆمەندی و کەرامەتی ئینسانبوون چییە؟! پێویستە لەو ڕابردووە ئەو مێژووە ڕەتبكەینەوە كە ستایشی پاڵەوانەكانی شاخ دەكات و سیاسییەكانی شاریشی بۆ كردوینەتە فریادرەس و فریشتە! مرۆڤی ئازاد چەندە باوەڕی بە ئازادی خۆی هەیە، ئەوەندەش باوەڕی بە ئازادی ئەوانی دیکە هەیە، شۆرش، ڕاپەڕین، یاخیبوون هەولێکن بۆ فراوانکردنی ڕوبەرەکانی ئازادی و شکاندنی سنورەکانی کۆیلەکردن و لە قالبدانی عەقلی مرۆڤ، هەموو نەخێرێك لە هوشیارییەوە سەرچاوە دەگرێ.
