نوری کەریم: بەختی رامیاری.
بەختی رامیاری وەک فاکتەرێک لەفاکتەرە گرنگەکانی ئاسایشی نەتەوەیی، قوڵایی ستراتیژی، جیۆپۆلێتیک، خەباتی رامیاری و چەکداریی، بزاڤ و راپەڕێن رۆڵی بەرچاوی خۆی هەبووە و هەیە لە گێژەنگی ستراتیژیی و گەمەی نێوان زلهێزەکان و تەرازوی هێزەکانیاندا. ئەو هەل و هەڵکەوتە دەگمەنانەی کتوپڕ و لەناکاوێکدا زەمینەیەکی هەرگیز چاوەڕواننەکراو لە ناوچەیەک یا وڵاتیک دا خۆشدەکەن و گەلێک یا نەتەوەیەک وەک ئەوەی بیدۆزێتەوە بێ ماندوبون و قوربانیدان رزگاردەبن و دەبنە خاوەن وڵات و دەوڵەتی سەربەخۆ، وەک ئەوەی ساڵی 1970بۆ بەنگلادیش هاتەپێش و لەبەریدا حەسانەوە.
سەردەمی یەکەمین جەنگی جیهانیش بۆ حسەین کوڕی عەلی شەریفی مەککە رێککەوت و بەهەڵوێستێکی ژیرانە و بەپێجەوانەی هەرهەمو عەرەب و گشت گەلانی موسوڵمانەوە لە سوڵتانی عوسمانیی و خەلیفەی موسوڵمانان هەڵگەڕایەوە و سەنگەری گواستەوە بۆ لای (ئینگلیزی کافر) و بێ ئەرک و قوربانیدانێکی ئەوتۆو تەنها لە پاداشتی ئەو هەڵوێستەدا چوار وڵاتی سەربەخۆیان لە سوریا، عێراق، ئەردەن و لوبنان بۆ چوار لەکوڕەکانی دامەزراند. فەیسەڵی کوڕەگەورەی لەسوریاوە هێنراو کردیان بە شای دەوڵەتە تازەکورەکەی عێراق و باشوری کوردستانێشی بەزۆرەملی پێوەلکێندرا و، شیخ مەحمودی حەفید و گەلی کوردیش لە باشور هەناسەسارد و مایەپوچ مانەوە! ئاخر ئەوە سەیرو سەمەرەیە، شەریفی مەککە ئامانجی دەوڵەتداری لەبەرنامەیدا نەبو، تەنها بۆ بەدەستهێنانی کلیلەکانی مەککەو زێوانی ئەو شوێنە پیرۆزە هەوڵیدەدا لەدەست تورکە عوسمانی یەکانی بستێنێتەوە، بەڵام بەختە رامیاری یەکە یاوەری بو، بەدەمی یەوە پێکەنی و باز بەسەری یەوە نیشتەوە! ئەوە نەک هەر ئەوە، یەکەمین و دواکۆماری کوردیش، کوماری کوردستان لە سابڵاخ کرا بە قوربانی رێککەوتنێکی نێوان جۆزێف ستالین سەرۆکی یەکێتی سۆڤێت و قەوام سەڵتەنەتی سەرۆک وەزیرانی ئێران کەبریتیبو لەوەی ستالین هێزەکانی لە ئێران بکێشێتەوە کە پاڵپشتی هەردو کۆماری ئازەر و کورد بون و ئێرانیش لەبەرامبەردا مافی بەرهەمهێنانی نەوتی ئێرانی پێبدرێت، بەڵام هەردو کۆمارەکە کەوتن و قەوام سەڵتەنەتی زۆرزانیش شڵپێکی تەڕی بەقۆنی ستالین دا و دڵۆپیک نەوتی دەست نەکەوت! شۆڕشە سەرکەوتووەکەی ئەیلولیش لە کوردستانی باشور (بەهەمو گەندەلێ یەکانی یەوە) سەرکەوتوبو بەسەر هێزەکانی عێراقدا و ئەوەی بەبیری کەسدا نەدەهات ئێران وعێراقی دوژمنی خوێنەخۆر لە ماوەی چەند رۆژێکدا ئەو هەمو کێشە ئاڵۆزانەی نێوانیان لەسەر خوێن و فرمێسک و ماڵوێرانی کورد و کاولکردنی باشور بەلادا بخەن و سەدوبیست هەزار پێشمەرگە بەناچاری چەک فڕیدەن!
ئەو روداوە مێژویی یانە بە بەختی رامیاری ناودەبەم کە بەردەوام پشت لەکورد و رو لە دوژمنەکانێتی و بۆ تەنها جارێکێش بەدەم کوردەوە پێنەکەنی جگە لە بەهاری 1991 و کێشانەوەی گشت سوپاو گشت دامودەستگا کانی حکومەتی عێراق لە باشور! ئاخر چون دەبێت دەوڵەتی ماد یا ئەو هەمو میرنشینانەی کورد، میرنشینی ئەردەڵان، بابان، سۆران و بۆتان و.. نەک هەلێکی مێژویی یان بۆ هەڵنەکەوت بکەونە سەرپێی خۆیان، بەڵکو ئەو بەختە نەحلەتی یە نەگریس و قیرسچمەیە بواری نەدا شوێنەوارێکیشیان لەدواجێمێنیت شتێکی لەسەر رۆبنێینەوە؟! کەچی روداوێکی ئاسایی کە چاوەڕوانی هێچ گۆڕانکاری یەکی لێناکرێت، بەڵام دیرۆکی مرۆڤایەتی دەگۆڕیت.
لینین ئاوارەو دەربەدەرێکی تاک و تەنهاباڵ لە وڵاتی سویسرا سەرگەردان بوو، کایزەری ئەڵەمانیا بەو هیوایەی بگەڕێتەوەو ئاژاوە و سەرئێشە بۆ کایزەری روسیا دروستبکات بەشەمەندەفەەرێک گەیاندیانەوە سنوری وڵاتی بەرفراوانی روسیا، لینین درەنگ فریاکەوت، شۆڕش هەڵگیرسابو، کرینسکی رابەرایەتی دەکرد کەچی لینین لەماوەیەکی کورتدا دەست بەسەر هەمو کایەکاندا دەگرێت و شۆڕشی ئۆکتۆبەری 1917ی مەزن سەر تا خواری ئەو وڵاتە بەرفراوانە دەگرێتەوە. رژێمێکی نوێی رامیاری،کۆمەڵایەتی، ئابوریی و کولتوریی دادەمەزرێت و کۆمارە سەربەخۆکانی سۆڤێت بونە یەکەمین وڵاتی سۆسیالیزم و گەورەترین و بەهێزترین وڵاتی سەر روی زەوی!
حەمە رەزا شای ئێران، هەمو ئەوروپاو ئەمەریکاو ئیسرائیل هاوکار و پشتیوانی بون، بەڵام لەخۆباییبون لەکەلـلەیدا و لوتی کردە ئاسمان و بەجۆرێک سنوری ئاسایی بەزاند، وەک ماموستایەک ئامۆژگاریی خوێندکاران بکات بەرامبەر ئەو زلهێزانە دەدوا و نەخشەی دواڕۆژی ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەندی بۆروندەکردنەوە، تەنانەت لەدانیشتنی تایبەتیشدا بە باوەڕپێکراوە نزیکەکانی دەوت ( من چەند پێویستم بە ئەوانە، ئەوان پتر پێویستیان بە منە). ئەوانیش بۆ تەمێکردنی ئەو سەرشێتە دەردەدارە، پلانێکیان سازدا بەبیری کەسدا نەدەهات کە ئایەتوللا خومەینی و هاوکارەکانی لەناکاودا بەفڕۆکەیەکی تایبەت لەجوری جامبۆ لە پاریسەوە بێ پاسپۆرت و ڤیزە لەپاریسەوە راستەوخۆ بفڕێت و لە تاران بنیشێتەوە. شای ئێرانیش بەو هەمو جەبەروتەوە فززەی لێنەیەت، شۆڕشی گەلانی ئێران سەربکەوێت و شای ئێران روزەردو سەرگەردان ئاوارەی وڵاتان بێت و هەروەک خودی خۆی وتی(ئەوانە کەکاریان بە کەسێک نەما، وەک مشکی تۆپیو توڕیدەدەن). ئەمەش هەر بەختی رامیاری بو بۆ ریشە سپی یەکەی خومەینی هەشتاساڵان پێدەکەنی و جارێک لەجاران بۆ ریشی سپی شێخ عوبێدوللای نەهریی، شێخ مەحمودی حەفید،کۆدەتاکەی ئەفسەری کورد بەکرسدقی، پێشەوا قازی محەمەد و مەلامستەفای بارزانی پێنەکەنی!؟
وڵاتی فراوانی روسیا(ئیمپراتۆریای کایزەرەکان) هەزاران سال بەر لە هەرێمە یەکگرتووەکانی ئەمەریکاوە هەبووە، ئەمەریکا لەروی مێژویی یەوە لەچاو روسیادا بە کۆرپەلەیەکی بەرمەمکانەش بەراورد ناکرێت، کەچی یەکێتی سۆڤێت کە یەکێک بو لە دوجەمسەرە هەرە بەهێزەکەی سەرزەمین دەڕوخێت و ناوی وڵاتەکەش دەبێتەوە بە روسیا، بەڵام روسیایەکی بچوکترو هێشتا نەبۆتەوە بە جەمسەرێکی هەرە بەهێز وناگاتەوە بە ئەمەریکا. لای خوشمان پارتی دیموکراتی کوردستان لە16ئاب/1946دامەزراوەو یەکێتی نیشتیمانی کوردستان لە 1976 و 30 سی ساڵ لەدوای پارتی دامەزراوە، کەچی یەکێتی گەیشتەوە ئاستی پارتی و لەچەند قۆناغێکدا پێشکەوتیش، بەڵام هەر وەک دو جەمسەری هەرە بەهێزی گۆڕەپانی رامیاریی و چەکداریی باشوری کوردستان مانەوە، بەڵام لەدوای راپەڕینەوە یەکێتی بەرەو دوا هەنگاو دەنێت و پارتی بۆتە هێزی باڵادەست و فەرمانی کش مەلیک بەسەر هەمواندا دەکات!
دوای تیرۆرکردنی وەزیری بەرگری بەکر سدقی ساڵى 1941 سەرکردەی ئەفسەرە توندڕەوەکانی عارەب لە عێراق، سەڵاحەددین سەبباغ کودەتایەک دەکات و رەشید عالی گەیلانی پۆستی سەرۆک وەزیران وەردەگرێت. شا فەیسەڵی عێراق هێشتا لاو بو لەژێر چاودێری عەبدلئیلای خاڵۆیدا بو، 3/4/1941 هەریەکەو بەلایەکدا، فەیسەڵ بۆ کوردستان و پەنا دەباتە بەر خانەوادەی مەلا فەندی لە باداوا ـ هەولێر، خاڵۆشی هەڵدێت بۆ بەسرا. ئەو دەمانە کورد کێش و قورسایی خۆی هەبو لەدەوڵەتی عێراقدا ،. وەک سەرۆک وەزیران نوری سەعید پاشا، وەزیری بەرگری شەهید بەکرسدقی، وەزیری ناوخۆ شەهید سەعید قەزاز، وەزیری دەوڵەت حەمدی بابان .. مێژونوسی گەورەی کورد ئەمین زەکی بەگ جێگری سوپا سالاری عێراق بو، ماجد مستەفا پارێزگاری عەممارە، تۆفیق وەهبی بەگ پارێزگاری حیللە، هەردوکیشیان دواتر بون بە وەزیر، پارێزگاری بەسراو فەرماندەی لەشکری بەسراش عەمید مەجید عەلی هەر کوردبون، دواتر بابە عەلی شێخ مەحمود و حەمدی بابان و مەحمود جەمیل بابان و سەعید قەزازیش بون بە وەزیر، کورد، کێش و قورسایی خۆی هەبو لە دەوڵەتدا، بەڵام کەڵکیان لێوەرنەگرت.
