بورهان شێخ رەئوف: عێراق لە وڵاتى دوو ڕووبارەوە بۆ بیابان.
بورهان شێخ رەئوف: عێراق لە وڵاتى دوو ڕووبارەوە بۆ بیابان.ä-
ئەگەر مێژووى دێرێنى شارستانێتى و ژیارى عێراق کۆڵەکەو پێگە بەهێزەکەى هەردوو ڕووبارى دیجلەو فورات بووبێت، وڵاتى ڕافدەین دووزێی نەمریان کردە لانکەى شارستانێتیەکى گەورە،کە داهێنان بکەن لە بوارى فەلسەفەو ئەدەب و هونەر، جگە لە کشتوکاڵ و پیشەسازى و ئابورى لە هەزاران ساڵى ڕابردوودا، شارستانێتیەکانى بابلى و ئەکەدى و سۆمەرى بەڵگەى حاشا هەڵنەگرن.
هەر ئەوەشە ژیانى ملێونان لە خەڵکى ئەم وڵاتە پەیوەستە بەو دوو ڕووبارەو گەورەو ڕووبارە بچووکەکانیشەوە بە شێوەیەکى ئۆرگانیکى کە هیچ ئەڵتەرنەتیفێکى ترى نیە، تەنانەت ئەو هەموو جەنگ و ململانێ و داگیرکارییانەى کە بەسەر عێراقدا هاتووە لە دیرۆکى کۆن و نوێ دا نەیان توانى لە یەکیان جودا بکەنەوە،
چونکەلە مێژە وتوویانە ئاو وئاوەدانى و ژیان بەبێ ئاویش مەحاڵە.
لە مێژووى عێراقدا هەرگیز بارودۆخى نالەبەر و شەڵەژاوى واى بە خۆیەوە نەدیووە،گیرۆدەى سەدان کێشەو قەیرانى کوشندە، لەوانەش خراپتر دراوسێ موسڵمانەکانى لە پشتەوە خەنجەرى ژەهراوى لێ دەدەن و پشکە ئاوەکەى دەبڕن ئەو ڕووبارانەى کە شاخوێنبەرى جەستەى عێراقن.
لەوانەش مەترسیدار ڕاپۆرتێکى ڕێکخراوى ئاوى ئەوروپیە کە ڕاستیەکى سامناک ئاشکرا دەکات ئەویش ئەوەیە کە عێراق تا ساڵى 2040 هەموو ئاوى هەردوو ڕووبارى دیجلەو فورات بەتەواوى لە دەستدەدات!
هۆکارى وشک بوونى دیجلەو فورات
دروستکردنى پڕۆژەى گاپ لە لایەن تورکیاوە لە ناوچەى باشورى خۆرهەڵاتى ئەنازۆڵ کە پێکهاتووە لە (22) بەنداو ى زۆرگەورەو ،لەوانە چواردەیان لە سەر ڕووبارى فورات گرنگترینیان بەنداوى ئەتاتورکە، هەشت بەنداوویش لە سەر ڕووبارى دیجلە گرنگترینیان بەنداوى ئەلیسۆیە کە دەتوانێت نیوەى ئاوى دیجلە گل بداتەوە، هەروەها 90% ئاوى فوراتیش بۆخۆى مۆنۆپۆڵ بکات.
سەرەتاى ئەم پڕۆژانەى تورکیا بە شێوەیەکى خۆپەرستانەو یەکلایەنەکە هیچ بەهایەک بۆ مافى دراوسێکانى دانەنێت لە سەر هەردوو ڕووبارى دیجلەو فورات، دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمى فەرمانڕەوایى سەرۆکى ئەو دەمەى تورکیا سلێمان دیمیریل کە وتبووى دیجلەو فورات دوو ڕووبارى تورکین و سەرچاوەکانى تورکین، چۆن بیرە نەوتەکانى عێراق و سوریان هى ئەو دوو وڵاتەن و ئێمە هاوبەشیان نین لە داهاتەکانیاندا، هەربۆیە ئەوانیش مافى ئەوەیان نیە هاوبەشى داهاتە ئاوییەکانمان بن، ئەمە مەسەلەى سەروەرییە.
دواتریش حوکومەتى تورکیا بە سەرۆکایەتى تۆرگۆت ئۆزال ساڵى 1987 ڕێککەوتننامەیەکى لە گەڵ حکومەتى سوریا بەست، بەگوێرەى ئەو ڕێکەوتنە تورکیا لە چرکەیەکدا (500) م3 ئاوى فورات بەردەداتەوە بۆ سوریا، لە بەرامبەردا حکومەتى سوریا بەڵێنى بە تورکیا دا کە بەر لە هێرشى گەریلاکانى پارتى کرێکارانى کوردستان بگرێت کە ئەو بەنداوە بتەقێننەوە، بەڵام لە گەڵ عێراقدا هیچ ڕێککەوتنامەیەکیان نەکرد، چونکە عێراق ئەو کاتە سەرقاڵى شەڕى ئێران بوو، لەلایەکى تریشەوە زۆر پێویستى بە تورکیا بوو وەکو ڕێگایەکى ئیستراتیجى بۆ هێنانى کەلوپەلى جەنگى لە کاتى جەنگى عێراق و ئێراندا.
ئێران
لە دواى ساڵى 2003 پرۆسەى ئلزادى عێراقەوە ئێرانیەکانیش سەرگەرمى دروستکردنى بەنداو گۆڕینى ڕێڕەوى ئەو ڕووبارانەن کە دەڕژێنە خاکى عێراقەوە، وەکو ڕووبارى زاب و ڕوبارى ئەڵوەن لە خانەقین، ئەمەش عێراقى بێبەش کرد لە پشکى خۆى لە ئاو، بووە هۆکارى وشک بوونى زۆرێک لە ڕووبارەکان.
بە گوێرەى ئاماژەکان و پێشبینیەکانى ( الاجهاد المائى ) ساڵى 2025 وشکەساڵییەکى زۆر سەخت دەبێت بۆ هەموو عێراق، لەگەڵ شێوە وشک بوونێکى تەواوى ڕووبارى فورات، ڕووبارى دیجلەش دەبێتە ڕووبارێکى کەمئاو و لاواز .
لە کۆتاییدا ئەمە ئاماژە سامناکەکانى ئایندەى عێراقە بە دەست بێ ئاوى و وشکەساڵیەوە، ئەى حکومەت عێراق، ئەنجومەنى نوێنەران، سەرۆک کۆمار، سەرۆکى دەستەڵاتى دادوەرى، حزبەکان، سوپا حەشدى شەعبى، دەزگاى هەواڵگرى عێراق، دەبێت هەموو ئەمانە ئەم هەڕەشەو مەترسیانە بە جدى وەربگرن هەنگاوى پەلە ى بۆ بهاوێژن، ڕاو و تەگبیرى خێرا، زانکۆکانى عێراق و کوردستان ڕۆڵیان چیە لەو چرکە ساتە مێژززییەدا کە عێراق و عێراقیە کان لە بەردەم مەترسى تێنوێتى و قاتى و قڕیدان.
