ڕه‌سوڵ بۆسكێنی: ئه‌مه‌كناسی و پاڕانه‌وه‌ی كورد له‌به‌رامبه‌ر چاكه‌ی دۆسته‌كانیدا.
به‌هۆی هه‌ڵكه‌وته‌ی شوێنی نیشتمانه‌كه‌ی، كورد به‌درێژایی مێژوو باشترین خزمه‌تی به فارس و تورك و عه‌ره‌ب كردووه، بابه‌زیانی خۆشی ته‌واوبووبێ، له‌سه‌رده‌می تازه‌شدا سه‌ره‌ڕای دراوسێكانی باشترین خزمه‌تی به‌وڵاته ڕۆژئاوییه‌كان كردووه، كه‌چی له‌دوای ڕاپه‌ڕین و به‌تایبه‌ت له‌م ساڵانه‌ی دواییدا، به‌رده‌وام له‌گوتاری سیاسییه باڵاكانی هه‌رێم به‌رگوێمان ده‌كه‌وێ:”سوپاسی فڵان وڵات ده‌كه‌ین له‌ڕۆژی ته‌نگانه‌دا به‌هانای گه‌لی ئێمه‌وه هاتوون”، و ”داوا ده‌كه‌ین له‌یارمه‌تیدانی گه‌له‌كه‌مان زیاتر به‌رده‌وام بن”، دووباره‌كردنه‌وه‌ی به‌رده‌وامی ئه‌م وشانه، وای كردووه ئه‌م كاره له‌به‌رچاوی زۆربه‌ماندا ئاسایی بێ و ته‌نانه‌ت لایه‌نی باشه بنوێنێ. له‌وانه‌یه مه‌به‌ستی سیاسییه‌كانیش هه‌رئه‌مه‌بێت، سه‌ره‌ڕای پیشاندانی چاكه‌خوازی و ئه‌مه‌گناسی، خۆشیان واده‌نوێنن ئه‌وان چاكه‌ی دۆستانیان له‌بیرناكه‌ن، به‌ڵام له‌ڕاستیدا نه‌گونجاوه سوپاسگوزاری چاكه‌ی خه‌ڵك بیت و چاكه‌ی خۆت بۆ ئه‌وان له‌به‌رچاونه‌گری.
له‌ڕاستیدا كێشه‌كه نه‌لێقه‌وماوی و بێ ده‌ره‌تانی كورد و نه ئه‌مه‌ك و وه‌فاداری ده‌سه‌ڵاتدارانی كورده، نه‌چاكه‌خوازی و خه‌مخۆری ئه‌وانی تربووه، نه‌ئێمه قه‌رزارباری چاكه‌ی ئه‌وانین و نه‌ئه‌وانیش بێ به‌رامبه‌ر چاكه‌یان له‌گه‌ڵ ئێمه‌داكردووه، به‌ڵكو ئه‌وه شتێكی سروشتیه، جیهان له‌سه‌ر بنه‌مای هاوكاری و به‌رژه‌وه‌ندی دوولایه‌نه وه‌ستاوه، به‌ڵام ئایا هه‌ر ئه‌وان چاكه‌یان له‌گه‌ڵ ئێمه كردووه و ئێمه گه‌لێكی ده‌ستوپێ سپین و هیچ چاكه‌ییه‌كمان بۆ ئه‌وان نییه؟، ئه‌ی بۆ كه‌س باسی چاكه‌ی ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وان ناكات، یاخود دنیا ده‌ستی بێ ده‌سته و ئه‌وان خاوه‌ن ده‌سه‌ڵات و ئێمه لاوازین، هه‌ر چاكه و نمه‌كی ئه‌وان به‌سه‌ر ئێمه‌وه دیاره و كار و چاكه‌ی ئێمه بۆ ئه‌وان باده‌یبات، ئه‌ی به‌هه‌ده‌‌رچوونی چاكه‌ی ئێمه له‌گه‌ڵ ئه‌وان، بێمنه‌تی ئه‌وانه، یاخود لاوازی و شه‌رمنی و تێكشكاوی ڕۆحی سه‌ركرده و سیاسیه‌كانی كورده؟.
بێگومان هه‌ندێك ده‌وڵه‌ت و كه‌سایه‌تی سیاسی و مرۆڤدۆستی جیهانی، وه‌ك: مادام میته‌ران، یاخود ڕۆژنامه‌نووسی مرۆڤدۆست و چالاك وه‌ك: كریس كۆچێرا و ڕێكخراوی مرۆڤدۆستی جیهانی وه‌ك مافی مرۆڤ و میدڵ ئێست وۆچ … هتد، هه‌ن، به‌هه‌ر هۆكارێك بێت، سۆز و میهره‌بانیان به‌رامبه‌ر گه‌له‌كه‌مان ئه‌نجامداوه و چاكه‌ی زۆریان به‌سه‌رمانه‌وه هه‌یه، ئێمه‌ش وه‌ك ئه‌ركێكی ئه‌خلاقی پێویسته ئه‌مه‌كناسی خۆمان ده‌ربڕین و سوپاسگوزاربین، بۆ ئه‌و مرۆڤدۆستی و چاكه‌خوازیه‌یان، به‌ڵام ناكرێت هه‌ڵوێستی ده‌وڵه‌تانیش به‌هه‌مان پێوه‌ر له‌به‌رچاوبگرین، چونكه له‌وانه‌یه كه‌م ده‌وڵه‌ت بتوانن ئه‌وه بسه‌لمێنن، ئه‌و كێشه و ڕه‌خنه‌ی تووشی خۆیان كردووه، ته‌نیا له‌به‌ر چاوی كاڵی كوردبووه، هه‌ر دوورنه‌ڕۆین به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌مریكا و هاوپه‌یمانه‌كانی له‌گه‌ڵ ڕۆژئاوای كوردستان یه‌كی ده‌گرته‌وه و ئه‌مریكا هاوكاری كوردانی ڕۆژئاوابوو، له‌به‌رامبه‌ردا توركیای ئه‌ندامی ناتۆ و دۆستی دێرینه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ی له‌ئه‌مریكا كرد، په‌یوه‌ندی سیاسی و دیبلۆماسیان گرژی تێكه‌وت، ته‌نانه‌ت به‌دژی ئه‌مریكا په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ڕووسیای ڕكابه‌ری ئه‌مریكا بره‌وپێدا و ئه‌مریكا له هاوكاری كورد به‌رده‌وام بوو.
به‌ڵگه نه‌ویسته به‌رژه‌وه‌ندی سیاسی لایه‌ن و ده‌وڵه‌تان له‌سه‌ر بنه‌مای به‌رژه‌وه‌ندی دوو لایه‌نه وه‌ستاوه، له‌ڕابردوودا كه‌م نهتهوهی جیهان ئه‌وه‌نده‌ی كورد به‌دبه‌خت و بێ پشتوپه‌نابووه، هه‌ربۆیه ده‌گوترێ دۆستی كورد ته‌نیا شاخه‌كانیانه، زۆرجار دوژمنانی به‌تاك و گه‌له كۆمه‌كێ زوڵمیان له‌كورد كردووه، ڕێكه‌وتنامه‌ی تایبه‌تیان له‌سه‌ر چه‌وساندنه‌وه و له‌ناوبردنمان ئه‌نجامداوه، كه‌سیش نه‌بووه ڕێگا لهو كاره بگرێت، ته‌نانه‌ت له 1988، كه‌ساڵی بێ كه‌سی و بێ پشتیوانی و نه‌هامه‌تیه‌كانی كوردبوو، به‌عس بڕیاری ئه‌نفال و له‌ناوبردنی كوردی دابوو، به‌ڵام یه‌ك ده‌وڵه‌تی دیموكرات و مرۆڤدۆستی جیهان بچوكترین ناڕه‌زاییان ده‌رنه‌بڕی، جگه‌له كۆماری ئیسلامیی ئێران، وه‌ك پێشتر به‌هانای هاووڵاتیانی به‌شمه‌ینه‌تی كوردی باشووره‌وه هات، جێگای سوپاس و پێزانینه، بێگومان ئه‌ویش ته‌نیا له‌به‌رچاوی كاڵی كورد نه‌بووه، به‌ڵكو زۆر به‌رژه‌وه‌ندیی سیاسی و چه‌كداریی په‌یوه‌ندیداری خۆی هه‌بووه. كۆماری ئیسلامی به‌رژه‌وه‌ندی خۆی له‌هاوكاریی شۆڕشی كوردی باشوورده‌بینیه‌وه، كوردی باشوور دوژمنی دوژمنه‌كه‌ی بوو، له‌كاتی شه‌ڕی عیراق – ئێران، له‌به‌رامبه‌ر هێزی سوپای عیراق له‌سنووری كوردستان ئێران گیری خواردبوو، نه‌یده‌توانی سنووره‌كان تێپه‌ڕێنی، بۆ یه‌كه‌مجار ڕێكه‌وتنی كورد له‌گه‌ڵ ئێران، له‌سنووری حاجی ئۆمه‌ران كاری سه‌ربازی هاوبه‌ش له‌نێو سنووری عیراقدا ئه‌نجام درا و سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ستهێنا، دیاره كورد باجه‌كه‌یشی داو به‌عس توڕه‌یی خۆی به‌ئه‌نفال كردنی بارزانیه‌كان ڕشت، هه‌روه‌ها ئێران به‌هاوبه‌شی له‌گه‌ڵ كورد توانی هه‌ڵه‌بجه بگرێ و له قوڵایی خاكی عیراق بیره نه‌وته‌كانی كه‌ركوك وێران بكات و شه‌ڕێكی ده‌رونی گه‌وره له‌گه‌ڵ ڕژێمی سه‌دام بكات، له‌لایه‌كی تر به‌شێكی كوردستانی داگیركراو له‌بن ده‌ستی ئێرانه، كوردانی ڕۆژهه‌ڵات به‌رگریان لهو پارچه‌ی خاكی كوردستان ده‌كرد، بۆ به‌ده‌ستهێنانی مافی چاره‌ی خۆنووسین، به‌ڵام هه‌ر كورد خۆی لوتكه به‌لوتكه‌ی ژێرده‌سته‌ڵاتی شۆڕشی كوردی به‌خوێنی لاوه‌كانی خۆی بۆ ئێران وه‌رگرته‌وه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وانه‌ش ئێران پێویستی به‌وه هه‌بوو له‌ڕێگای پشتیوانی كوردانی عیراق سه‌دام و لایه‌نگرانی له‌به‌رچاوی جیهان ڕسوابكات، له‌سه‌رده‌می تازه‌شدا ئێران هاوكاری هه‌رێمی كوردستانی كرد، له‌دژی هێزه‌كانی داعش له‌هێرش كردن بۆ سه‌ر هه‌ولێر، ئه‌مه‌ش بووه هۆی پاراستنی هه‌ولێر له‌په‌لاماری داعش، دواتریش به‌هه‌رهۆكارێك بوو، ئێران له‌ڕاگه‌یاندنه‌كاندا به‌توندی ئه‌مه‌ی بهسهرچاوی هه‌رێم دادایه‌وه، ئه‌م كا‌ره‌ی ئێران زۆر به‌ئاسایی وه‌رگیرا، چونكه ده‌سه‌ڵاتداران و سیاسیه‌كانی هه‌رێم هه‌میشه زه‌بوونی خۆیان و چاكه‌ی ئه‌وانی تریان به‌رامبه‌ر به كورد ده‌ربڕیوه، ئه‌گینا له‌ڕاستیدا ئاوانییه، به‌ڵێ ئێران هه‌ولێری پاراست له‌په‌لاماری داعش، به‌ڵام ئه‌مه چه‌نده سوودی بۆ هه‌رێم هه‌بووه، بۆ ئێران سوودی كه‌مترنییه، چونكه ئێران ده‌وڵه‌تێكی خاوه‌ن پێگه و فه‌رهه‌نگێكی سیاسی قوڵه، ده‌زانێت ئه‌گه‌ر هه‌رێمی كوردستان بكه‌وێته ژێر ده‌سه‌ڵاتی داعش خه‌ته‌ری له‌هه‌مووان زیاتر بۆ سه‌ر ئێران هه‌یه، چونكه وه‌ك ئه‌وه‌ی ده‌وترا داعش بۆ مه‌رامی تایبه‌ت دروست كراوه، ئه‌و كاته ئێران بۆ ئه‌و خاوه‌ن مه‌رامانه ده‌بووه پاروویه‌كی چه‌ور، یان لانی كه‌م سه‌رئێشه‌یه‌كی زۆری بۆ ئێران دروست ده‌كرد، به‌ڵام وه‌ك وتمان ئێران وڵاتێكی پڕ پێشینه و خاوه‌ن فه‌رهه‌نگی سیاسیه نه‌یده‌ویست داعش ببێته دراوسێی ئێران، له‌به‌رئه‌وه باشترین كار ئه‌وه‌یه له‌هه‌ولێر ڕێگای لێ بگرێت و نه‌هێڵێت له‌ئێران نزیك ببێته‌وه، ئه‌و كاته ده‌توانێت به‌ئاره‌زووی خۆی به‌رامبه‌ر به‌داعش بجه‌نگێت له‌ڕێگای هاوكاری بۆ دۆسته‌كانی، ئه‌مه‌ش دوو مه‌به‌ست ده‌پێكێ، له‌لایه‌ك شه‌ڕی گروپی دژه‌مرۆیی داعش له‌خۆی دوورده‌خاته‌وه، له‌لایه‌كی تریش ئه‌و هاوكارییه‌ی پێشكه‌ش به‌دۆسته‌كانی ده‌كات، جێگای خۆی ده‌گرێت و ئه‌وان سوپاسگوزارده‌كات، كه‌واته: ئێران ته‌نیا له‌به‌ر خاتری چاوی كاڵی كورد نه‌بووه،هاوكاری هه‌ولێری كردووه له‌دژی په‌لاماری داعش، ئه‌ی كه‌واته بۆچی ئێمه ته‌نیا چاكه‌ی ئه‌وان له‌به‌رامبه‌ر خۆمان ده‌بینین و چاكه‌ی خۆمان به‌رامبه‌ر به‌ئه‌وان نابینین، ئه‌نجامه‌كه‌ی هه‌ر ئاوای لێ دێت، ده‌توانین سه‌دان نموونه‌ی له‌م شێوه‌یه بێنینه‌وه، كه‌واته هاوكاری ئێران بۆ كوردی باشوور بێ به‌رامبه‌رنه‌بووه، به‌ڵكو ئه‌و هاوكارییه به‌زیاده‌وه خزمه‌تی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئێرانی كردووه. ئه‌ی كه‌واته بۆچی سیاسییه‌كانی هه‌رێم له‌هه‌ر بۆنه‌یه‌كدا ده‌رفه‌ت دێنن سوپاسگوزاری خۆیان بۆ ئێران ده‌رببڕن و چاكه‌ی ئێران بهسهرچاوی خه‌ڵكی باشووری كوردستاندا بده‌نه‌وه، ته‌نانه‌ت سه‌رۆكی هه‌رێم له دواسه‌فه‌ری ئه‌مجاره‌شدا سوپاسگوزاری خۆی بۆ ئێران ده‌ربڕی و كوردی به‌به‌شێك له شۆڕشی ئێران ناوبرد، هیچ قه‌یدی نییه، وتمان كورد نه‌ته‌وه‌یه‌كی ئه‌مه‌كناسه و چاكه‌ی دۆسته‌كانی له‌بیرناكات، ئه‌ی بۆچی قه‌ت باسی ئه‌وه ناكه‌ن، كوردی باشوور ئه‌وهه‌موو خزمه‌ته گه‌وره‌یان به‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئێران كردووه.
ده‌رباره‌ی وڵاتانی ڕۆژئاواش، به‌مێژووی تازه‌دا بچۆره‌وه زۆربه‌ی ده‌وڵه‌ته‌كان له‌سه‌رده‌ستی ئه‌وان یان به‌ئاگاداری ئه‌وان دروست بوون، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ده‌وڵه‌تانی ڕۆژئاوا به‌كوردیان كردووه، له‌وانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات زیاتر نه‌بێت كه‌مترنییه، گه‌ر هاوكاری كوردیشیان كردبێ بێ به‌رژه‌وه‌ندی خۆیان نه‌بووه، هه‌ر كاتێكیش به‌رژه‌وه‌ندیه‌كه‌یان به‌ئامانج گه‌یشتبێ، یه‌كسه‌ر كشاونه‌ته‌وه و وازیان له‌هه‌موو شتێك هێناوه، بۆ نموونه: له‌حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی ڕابردوو عیراق خه‌ریك بوو ڕوو له‌سۆڤیه‌ت وه‌رگێڕێ، له‌به‌رامبه‌ردا سۆڤیه‌تی قه‌ڵای سۆشیالیستی و پشتیوانی گه‌لانی ژێرده‌سته و چه‌وساوه، مه‌نگۆلیای دۆستی هاندا بڵێت داواكاری كورد ده‌باته نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه، به‌ڵام كاتێ عیراق بای دایه‌وه لای ڕووسیا، ئه‌و باسه داخرا و هه‌رگیز جارێكی تر باس نه‌كرایه‌وه.
كاتێك ڕژێمی سه‌دام حسێن ڕووخا، كورد هه‌ناسه‌یه‌كی ئارامی وه‌رگرت و ڕووخانی ڕژێمی سه‌دام بۆ كورد ده‌رفه‌تێكی زێرین و سه‌رده‌مێكی تازه‌ی حوكمڕانیی كوردی داهێنا، كه‌‌له‌سایه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ئه‌مریكادا له‌دڕنده‌ترین دوژمنی سه‌رده‌م ڕزگاری بوو، په‌رله‌مان و حكومه‌تی هه‌رێم هاتنه‌كایه، به‌ڵام هه‌ر به‌وه‌نده ئێمه كه‌وتینه ژێر قه‌رزارباری ئه‌مریكا و ته‌واو، ئه‌ی ئه‌و هه‌موو پشتگیریی و دڵسۆزیه‌ی كورد له‌كام خانه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیدا پۆلێن ده‌كرێ، سه‌ره‌ڕای سه‌ربڕینی شۆڕشی چوارده‌ساڵه‌ی ئه‌یلول له‌لایه‌ن ئه‌مریكا و دۆسته‌كانی، دواتریش سه‌ركرده‌كانی كورد هه‌ر به‌ئاواتی په‌یوه‌ندی و ئاوڕڵێدانه‌وه‌یه‌كی ئه‌مریكا سه‌ریان نایه‌وه، سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش كورد هه‌میشه داخوازی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا بووه، ته‌نانه‌ت ئه‌مریكیه‌كانیش ئه‌وه ده‌زانن كورد دۆستێكی دڵسۆزی ئه‌مریكایه، له‌وانه‌یه یه‌كێك له‌هه‌ره كاره‌كته‌ره چالاكه‌كان كورد بووه، پێش ڕووخانی سه‌دام، بۆ نزیك كردنه‌وه و یه‌كانگیركردنی ئۆپۆزسیۆنی عێراقی له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا و پشتیوانی مه‌یدانیی له‌ناو عیراقدا، له‌ڕاماڵینی هێزه‌كانی سه‌ددام باشترین دڵنیایی بۆ ئه‌مریكا له‌لای كوردبووه، دوای داگیركردنی عیراقیش كورد باشترین هاوكاری ئه‌مریكا و هاوپه‌یمانان بووه، بۆ دابین كردنی ئاسایشی هێزه‌كانی ئه‌مریكا، مه‌گه‌ر تائێستاش باشترین شوێنی ئارام بۆ ئه‌مریكییه‌كان، نه‌ك هه‌ر له‌عێراق، به‌ڵكو له‌زۆربه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست باشووری كوردستان نییه؟
كوردستان بۆ ئه‌مریكا بایه‌خی زۆری هه‌یه، له‌دوای ڕاپه‌ڕین یه‌كێك له سیاتمه‌دارانی ئه‌مریكا سه‌ردانی هه‌رێمی كوردستانی كرد و دواتر له وتارێكدا ڕایگه‌یاند، بایه‌خی باشووری كوردستان بۆ ئه‌مریكا، وه‌كو ژوورێكی دووپه‌نجه‌ره وایه، په‌نجه‌ره‌یه‌كی به‌سه‌ر ڕۆژهه‌ڵات و په‌نجه‌ره‌یه‌كیش به‌سه‌ر ڕۆژئاوادا ده‌ڕوانێت، دواتریش ده‌رباره‌ی بایه‌خی هه‌رێمی كوردستان بۆ ئه‌مریكا ئۆباما بۆخۆی گوتی ”هه‌ولێر له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا بۆ ئێمه هێڵی سووره”.
ئه‌وه‌ی ماوه‌ته‌وه ئاماژه‌ی پێ بده‌م سه‌رده‌می گروپی دژه مرۆیی داعش و یارمه‌تیدانی ئه‌مریكا بۆ كورد، لهو شه‌ڕه‌دا ئه‌مریكا پشتگیریی سه‌ربازی و ئاسمانی پێشكه‌ش به‌كوردكرد، به‌ڵێ ئه‌مه ڕاسته و ده‌بێ سوپاسگوزاربین، به‌ڵام گروپی ترسناكی داعش مه‌ترسیه‌كی گه‌وره بوو له‌سه‌ر مرۆڤایه‌تی، به‌گه‌واهی زۆر لایه‌نی جیهانی، كورد قاره‌مانانه له‌به‌رامبه‌ر داعش وه‌ستا و خوێنێكی زۆری لاوه‌كانی لهو پێناوه‌دا به‌خشی، هه‌رخۆشمان له‌زمانی ئه‌وانه‌وه ده‌مانوت: كورد له‌بری هه‌موو جیهان شه‌ڕی تیرۆر ده‌كات، سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌وانه‌ش كاتێك ئه‌مریكا له‌كێشه درێژخایه‌نه‌كانی عیراق نیگه‌ران بوو، خۆی ڕایگه‌یاند، ئه‌گه‌ر له‌عیراق بكشێنه‌وه هێزه‌كانیا‌ن ده‌به‌نه هه‌رێمی كوردستان، به‌ڵام هه‌میشه چاكه‌ی ئه‌وان له‌به‌رامبه‌ر ئێمه‌دا وه‌بیرده‌هێنرێته‌وه.
ئه‌وه‌ی مایه‌ی سه‌رنجه له جیاتی گرنگی و بایه‌خی ستراتیژیی كوردستان و دڵسۆزی كورد به‌چاوی بێگانه‌كاندا بده‌ینه‌وه، بۆیان ڕوون بكه‌ینه‌وه ئێمه دۆست و دڵسۆزی ئێوه‌ین، ئێوه ده‌بێت پشتگیری ئه‌و دۆسته دڵسۆزه‌ی خۆتان بكه‌ن، تاڕاده‌ی ڕزگاربوونی كۆتوبه‌ندی ژێرده‌سته‌یی، به‌ڵام سیاسیه‌كانی ئێمه هه‌میشه ته‌نیا باسی چاكه‌ی ئه‌وان و سوپاسگوزاری ئێمه بۆ ئه‌وان ده‌كه‌ن، له كاتێكدا زۆربه‌ی جار چاكه و هاوكاری ئه‌وان هۆكاری دڵسۆزی ئێمه و به‌هۆی خزمه‌ته‌كانی پێشووتری ئێمه بووه، یاخود یه‌كانگیربوونی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆیان هاوكاری ئێمه‌یان كردووه.
ئه‌و منه‌تباری و خۆبه‌كه‌مزانینه‌ی كورد، له‌به‌رامبه‌ر بێگانه‌كان، ده‌مێكه درێژه‌ی هه‌یه، ئه‌گه‌ر ئه‌و هه‌سته‌ی به‌پاڵه‌وان كردنی بێگانه و خۆبه‌قوربانی زانین و بێ ده‌ره‌تانی نهتهوهی كورد په‌یوه‌ندی به‌نه‌ریتی كولتوری دێرینی ئێمه له‌‌زێده‌ڕۆیی خۆبه‌كه‌مزانین و گه‌وره‌بینی بێگانه‌وه بێت، له‌دنیای دیموكراسی و مافی مرۆڤ و یه‌كانگیربوونی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان له‌سه‌رده‌می ئه‌مڕۆدا، سیاسییه‌كان چ پاساوێكی بۆ دێننه‌وه، جگه‌له‌وه‌ی سیاسه‌ت له میانه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كه‌یدا وه‌ك پیاوه‌تی و كه‌سایه‌تی خۆیان ده‌بینن، نه‌ك به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی.
هه‌ڵوێستی خۆبه‌كه‌مزانین و پاڕانه‌وه‌ی سیاسییه‌كانی كورد له‌به‌رامبه‌ر دیپلۆماسی بێگانه، له‌هه‌ستی مرۆڤدا شتێك له‌سه‌ر ئه‌وان وێنا ده‌كات، ئه‌و زه‌بوونیه‌ی كورد، كه‌ئه‌وان ده‌ری ده‌بڕن، جیا له تێڕوانینی ڕاسته‌قینه‌ی كورد، تێڕوانینی نوێنه‌ره‌كانی كورده سه‌باره‌ت به‌نه‌ته‌وه‌ی خۆیان دوور له تێڕوانینی به‌رز و شكۆمه‌ندانه‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆیان، كه به‌هۆی سیاسه‌تی كڕوزانه‌وه به‌رجه‌سته ده‌بێت.
كاتێك نوێنه‌رانی كورد له‌بازنه‌ی خۆبه‌كمزانی و پاڕانه‌وه‌دا له‌به‌رامبه‌ر بێگانه خۆی بنوێنێ، بێگومان وای ده‌بینن پشتیوانی ئه‌وان له‌ئێمه ته‌نیا له‌هه‌ستی مرۆڤدۆستی خۆیانه‌وه‌یه و ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ئێمه بیكه‌ن و بیڵێن ڕه‌وایه، له‌ڕاستیشدا پێچه‌وانه‌یه، وه‌ك وتمان پێویسته به‌رزی و شكۆمه‌ندی نوێنه‌ره‌كانی كورد، له‌به‌رامبه‌ر بێگانه‌كان پارێزراوبێت، چونكه ئه‌و نوێنه‌ری نه‌ته‌وه‌یه‌كه و پاراستنی ڕێز و شكۆمه‌ندی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی به‌ستراوه به‌ڕه‌فتاری ئه‌و، له‌به‌رئه‌وه نوێنه‌رانی كورد ده‌بێ هه‌وڵ بده‌ن له‌سه‌ر په‌ره‌پێدانی به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌ش، دوور له‌شێوازی پاڕانه‌وه و شه‌رمنی و خۆبه‌كه‌مزانین ڕه‌فتاربكه‌ن، چونكه كوردستان خاڵی به‌ریه‌ككه‌وتنی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانه، پێكهێنانی ئه‌م به‌رژه‌وه‌ندیانه له‌لایه‌ن سه‌ركرده‌كانی كورد له‌نێوان نهتهوهی خۆمان و بێگانه‌دا هاوسه‌نگی له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان ڕابگرن، بۆ ئه‌وه‌ی له‌دوای به‌ئامانج گه‌یشتنی كاره‌كایان له‌نیوه‌ی ڕێگا به‌جێمان نه‌هێڵن.
