زەبەنگ بەهادین: کاتی لابردنی ووشەی سیاسەت هاتووە لە باشوری کوردوستانی.
سیاسەت چییە؟ ووشەی سیاسەت لە زمانی یۆنانی کۆندا هاتوە بە مانای کاروباری شارستانی یاخود (کاروباری شار) بە مەفهومی باشکردنی بوارەکانی کە پەیوەندی بە شارستانیەت و دەولەتەوە هەیە، سیاسەت لە بوارەکانی کۆمەلایەتی ئابووری پەیوەندییەکانی دەرەوە هەروەها پەروەردە بوونی هەیە و بەردەوامی دەدات بەو پەیوەندییانە و باشتریان دەکات، کرۆکی راستەقینەی سیاسەت بۆ دۆزینەوەی گونجاوترین و باشترینە لە پەیوەندیەکانی نێوان خەڵک لە ناو خۆیانداو پەیوەندییەکانی خەلک و دەسەڵاتە.
پێوسیتی بەکار هێنانی سیاسەت لە لایەن خەلکەوە، خۆی شێوازێکی رێککەوتنی وەرگرتوە لە دوو ئاراستەوە:
یەکەمیان/ ئاراستەی کەرەستەسازی بە مانا هەموو ئەو بابەتانەی کەرەستەی تێدا بەکار دێت.
دووەمیان/ ئاراستەی پێکهاتوو، بە مانا ئەو بابەتانەی دەکەونە جوار چێوەی پەیوەندییە چەمکیەکانەوە وەک رەوشت و ئازدی و دیموکراسی ئەوانی دی، ئەمجۆرە لە سیاسەت خۆی لە نەریتەوە دەگوازرێتەوە بۆ کلتور لە پاش ئەوە بە پێی تێپەر بوونی کات و شوێن ریفۆرمی تێدا بەدی دێت.
ئەوەی گرنگە پێویستی دەسەلاتە بۆ سیاسەت، لەبەر ئەوەی بنەمای رێکخستنەوەی خەلک و حکومەت سیاسەتە لە هەمان کات پەیوەندی نێوان دەسەلاتی سیاسی و حکومەت دەباتە ئاراستەیەکی تەندروست و باش، بە جۆرێک پەیوەنەییەکانی نێوان خەلک باشتر دەکات لە هەمان کات پەیوەندی نێوان خەلک و حکومەت دەخاتە دۆخێکی باشتر لە پێناوی بەدیهێنانی ئامانجە دروستەکانی کۆمەلگا لە ناو میکانیزمی حکومەتدا کە ئەمە کاری سەرەکەی دەسەلاتی سیاسی و سیاسیەکانە.
هەموو جۆرەکانی پەیوەندی سیاسین یان دەتوانین بلێین خراونەتە ناو چوار چێوەی سیاسەتەوە بە مەبەستی زانستی کردنی و لێکتێگەیشتنی، بیری سیاسی بوون کردنی بابەتە بە قەزیە و بیرکردنەوە لەو بابەتە لە پێناو باشتر کردنی.
ئایا ئەو دەسەلاتەی ئێستا هەیە لە کوردوستانی باشور دەسەلاتێکی سیاسیە؟ بەراورد بەو پێناسەی سەرەوە دەتوانین دارشتنەوەیەکی نوێ بۆ ئەم دەسەلاتە دابنێین ئەویش لابردنی دەسەلاتێ سیاسی و دانای دەسەلاتی تاکتیک و ستراتیژ، بە مانا ئەم دەسەلاتە ئەوەی دەیکات سیاسەت نییە تەنها تاکتیکە بۆ تێپەراندنی دۆخێکی دیاریکراو کە هەندێک جار دروستکردنی قەیران و خیتابی ناسیونالیرزمیش دەچێتە ناو ئەو تاکتیکە، ستراتیژ لای ئەم دەسەلاتە بۆ برەو پێدان و گەشەی هەرێمەکە نییە هێندەی بۆ قەبە بوونی بنەمالە دەسەلاتدارەکان و حیزبەکانە، دەبینین لە غیابی سیاسەت کێشەکان رۆژ لە دوای رۆژ زیاتر کەڵەکە دەبن و چارەسەری قەیران بە قەیرانێکی دی دەکەن.
هەر دەسەلاتێک نەیتوانی لە رێگەی زانستی سیاسەتەوە حوکمرانی بکات ئالۆزی گەورەی لە داهاتوو بۆ دروست دەبێت و کۆمەلگاکەش بەرەو وێرانە دەبات، بۆیە دەتوانی ناوی دەسەلاتی سیاسی لەم شێوازە لە دەسەلاتە بکەینەوە و تەنانەت ووشەی سیاسی بۆ کاراکتەرە سیاسیەکان بەکار نەهێنین.
