بەختیار نامیق و سەرکەوتی جیهاز: گۆڕانکاری ناوچەیی و ململانێ ی ئامۆزاکان و ئەگەری کودەتای ناو کۆشک.
گۆڕانکاری ناوچەیی
لە دوای ترامپ قۆناغێکی نوێ لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا بەرامبەر جیهان پەیڕەو دەکرێت، بە تایبەت دوای ڕاگەیاندنی دوو شەڕی گەورەی ئەمریکا کە وەک ستراتیژی ململانێ و شەڕ سەیری دەکات و ئامادەکاری بۆ دەکات ئەویش ( شەڕی ڕێگای ئاوریشمی چین و شەڕی سایبەر ) کە بە ئاشکرا بایدن ڕایگەیاند، ئەمەش لێکەوتەی دەبێت لە سەر ململانێكان لە ئۆراسیا و بە تایبەت لە ڕۆژهەڵاتی ناوین، ئێمە ناچینە ناو هەندێ شەڕەوە کە دورە لە ئێمە ئەگەر چی هەمو شەڕەکان پەیوەندیان پێکەوە هەیە، هەر لە ململانێی نێوان ئەرمینیا و ئازەربایجان و پاکستان و هندستان و هەندێ شەڕی تر، ئەوەی لای ئێمە مەبەستە عێراقە و ئەو هێزە ناوچەییانەن کە کاریگەریان لەسەر عێراق هەیە، بە درێژایی مێژو دوو نەتەوە و دوو دەوڵەت فراوانخواز و کارگەری پلە یەکیان هەبوە لەسەر عێراق بە تایبەتی و ڕۆژهەلاتی ناوەڕاست بە گشتی ئەویش (عوسمانی و سەفەوی کۆن و تورکیا و ئێرانی نوێ ) لە پشتیانەوە ڕوسیا و ئەمریکا و چین، لە ئێستادا کە ئەگەری کشانەوەی ئەمریکا لە عێراقدا هەیە و هەندێ بۆچون پێی وایە هەمان سیناریۆی ئەفغانستان دوبارە دەبێتەوە لە عێراقدا بۆچونێکی هەڵەیە، چونکە ئەفغانستان خاوەنی نەوت و غاز نیە و تەنها لە ڕوی جیوسیاسەوە شوێنەکەی گرنگە وە قاعیدە تەنها هەڕەشەی جیهانی هەبو هێزێکە پاشکۆی هیچ وڵاتێک نیە و تەواو ئەفغانیە، کاتێک هەڕەشەی بۆ سەر جیهان و بە تایبەت بۆ ئەمریکا نابێت و ئەمریکا دەتوانێت وەک ڕێگرێک لە ڕێگای ئاورشمی بەکاری بێنێ ڕێککەوتنی لەگەڵ دەکات، بەڵام لە عێراق هیچ هێزێک بە کوردەکانیشەوە هێزێکی تەواو عێراقی نین و لە ژێر هەژمونی وڵاتێکی دەرەکیدان، واتا دوای سەدام عێراق بوە بە چەند پارچەیەکەوە و درێژکراوە و پاشکۆی وڵاتانی دەرەکیە بە تایبەت تورکیا و ئێران، لەم ڕوانگەیەوە ئەمریکا و وڵاتانی تر ئەگەر بیانەوێ بەرژەوەندیە نەوتیەکانیان لە عێراق پارێزراو بێت ئەوا بێ بونی ئەو دوو وڵاتە لەسەر مێزی گفتوگۆ ناتوانن هیچ کارێ بکەن، وەک بینیمان ئێران چی بە ئەمریکا نەکرد لە ڕێی حشدی شەعبیەوە و تورکیا لە ڕێی داعشەوە چی نەکرد.
وڵاتانی زل هێز کاتێک بەرژەوەندیان پارێزراوە کە ئەم دوو هێزە (تورکیا و ئێران ) بەرژەوەندیەکانیان گرێدراوی یەکتر بێت و گەورەتر بێت لە ناکۆکیەکانیان، هەر بۆیە تورکیا و ئێران هاوبەرژەوەندین لەسەر ڕێککەوتنە کۆنەکانیان ڕێککەوتنە تازەکان بونیاد دەنێن، ئالێرەوە کاتێک دەتەوێ عێراق بخوێنیتەوە لە نێوان تورکیا و ئێراندا بی سوریا ناتەواوە کە عێراق ئێران کاری تێدا دەکات بە لەبەرچاو گرتنی بەرژەوەندی تورکیا و تورکیاش لە سوریا کار دەکات بە لەبەرچاوگرتنی بەرژەوەندیەکانی ئێران، ئالێرەوە کاتێک دەنگۆی کشانەوەی ئەمریکا دەبێت ئەم دو وڵاتە لە عێراقدا دەکەونە خۆیان، ئەگەر چی ئەمریکا لە عێراق کشانەوەی تەنها بەشێکی دەبێت و کە هێزی پیادە دەکات نەک هەمو قونسوڵەکان و هێزی ئاسمانیشی نەمێنێ، لە ئێستادا ئەوەی دەگوزەرێ دوای ڕێککەوتنی ئەمریکا و ئێران و فرۆشتنی هێزی ڕەقی ئێرانی بە ئەمریکا ڕێککەوتنێکی سێ قۆڵی هەیە بۆ عێراق، دوای ئەم ڕێککەوتنە داعش وەک کارتی تورکی بەکار دەهێنرێت، ئامانجە سەرەکیەکەش غاز و نەوتە، ئەم ڕێککەوتنەش سیناریۆی تایبەتی دەوێ ، بۆیە دەبینین کارتی تورکیا لە ناوچەکانی سەرگردان و لهێبان و قەرەچوخ ڕو دەدات و ئێران و ئەمریکا هیچ ناڵین، تەنها بۆ ماکیاج کردنی سیناریۆکانیانە و دەیانەوێ کۆنتڕۆڵی بیرە نەوتیەکان بکەن و بخرێتە سەر درێژکراوەکانی تورکیا بە گڵۆپی سەوزی ئێران و ئەمریکاوە و بێ دەنگی ڕوسیا وە کارت بەکارت بەرامبەر 16 ی ئۆکتۆبەری حشدی شەعبی کە تورکیا هیچ هەڵوێستێکی نەبو وە ئێستای قەرەچوخی داعش، بۆیە لە عێراقدا بە پێی دابەشبون بەسەر هێزە ناوچییەکاندا هەر جوڵەیەک ڕوبدات بەرژەوەندی لایەک باڵا دەکات و بەرژەوەندی لایەکی تر نزم دەکاتەوە، هەر کات حشد جوڵا بەرژەوەندی لایەنی ئێرانی باڵا دەبێت وەک 16 ی ئۆکتۆبەر کە لە یەکێتی نیشتمانیەوە تا عامری و کەتایبی ئەهلی هەق باڵا بو بە گڵۆپی سەوزی تورکی و ئەمریکاوە، هەر کاتێکیش داعش جوڵا ئەوا لە بەرژەوەندی لایەنەکانی تورکی دەبێت لە پارتیەوە بۆ خەمیس خنجەر و بە گڵۆپی سەوزی ئێرانی و ئەمریکیەوە، لە کوردستانی خۆشماندا ئەوە ڕونە کە هێزێکی ناوخۆیی بونی نیە بەڵکو هێزەکان دابەش بون بەسەر هەردو بلۆکی تورکی و ئێرانیدا، بە کورتی دوای 16ی ئۆکتۆبەر قەرەچوخ هەمان سیناریۆی تورکیە لە ڕێی داعشەوە بە کارت بە کارت، هەرچی سەبارەت بە پەکەکەیە وەک باڵانسی گەرم نەبونی شەڕی ئەم ناوچانە سەیر دەکرێت، بۆ هەولێر ئارامی و بۆ تورکیا مانەوەی یەکێتی هێزی ناوەکی تورکی بە هۆی دوژمنێکی وەک پەکەکەوە واتا تورکیا پێویستی بە دوژمنێکی ناوەکی و چەند دوژمنێکی دەرەکی هەیە تا هێزی یەکێتی ناوەکی پێ بپارێزێ، بۆ ئەمریکا کارت و بۆ سوریا و عێراق ئێران کارتی دژ یەکی نوستو.
ململانێی ئامۆزاکان لە هەرێم
(بۆ هەمو دۆستێک دوژمنێکی لاواز پێویستە)
مێژوی ئەم ناوچانە پێمان دەڵێن کە دەستەڵات لای بنەماڵەکان بوە، ئەوان کاتێک لە مێژودا کاریان لەسەر کراوە ئیتر جگە لە کودەتا و ناچاری وڵاتانی زل هێز بە هێزێکی کودەتا چی مامەڵەیان لەگەڵ بنەماڵەکان کردوە، بەڵام کاتێک کودەتا ڕوی داوە بوە بە ئەمری واقع ئەوا مامەڵەیان لەگەڵ ئەو هێزە کردوە وەک حیزبی بەعس لە سوریا و عێراق، بەدەر لەمە هەمو دەستەلاتەکانی ئەم ناوچانە بنەماڵەیی بوە، وڵاتانی زل هێزیش پشتوانیان لە بنەماڵەیی و خوێنی یەکەمی بنەماڵە کردوە، لە هەرێمی کوردستان کە دابەش بوە بەسەر تورکیا و ئیڕاندا (زۆنی سەوز و زەرد و ڕێککەوتنی ستراتیژی نێوان تاران و ئەنقەرە و بە وەکالەتی بارزانی و تاڵەبانی ) دوای تەواو بونی تەمەنی سەرکردەکانی شاخ، کار لەسەر جێگرەوەیان دەکرێت بە خوێنی یەکەم واتا کوڕ و کچی سەرکردەکان کە پێشتر درێژکراوەی تورکی و ئێرانی بون، دوای نەمانی سەرکردەکان وەک حاڵەتی سروشتی گواستنەوەی دەستەڵات لە باوکەکانەوە بۆ نەوەکانیان و نەبونی هیچ هێزێکی بەرهەڵسکاری کاریگەر قۆناغی گواستنەوە دەست پی دەکات، ئەم دەست پێکردنە بێ خوێن و بەریەکەوتنی گەرم مەحاڵە، ئەزمونی سعودی و ئیماراتی نمونەی زیندون لە کوردستانیش دوای تاڵەبانی بەم قۆناغەدا تێپەڕ دەکات و زۆنی سەوز ئێران سەرپەرشتی دەکات و دەیەوێ دەستەڵات بچێتە لای خوێنی یەکەمی تاڵەبانی و وەلانانی خوێنی دوەم (لاهور) و خوێنی سێەم، ئەمەش بۆ زۆنی زەرد هەر وایە و سەرەتاکانی دەرکەوتوە کە گوستنەوەی دەستەڵات لە بارزانیەوە بۆ خوێنی یەکەم (مەسرور) و وەلا نانی خوێنی دوەم (نێچیر) و خوێنی سێیەم، ئەڵبەت لە زۆنی زەرد بارزانی خۆی ماوە بە هیواشی لە پشتی پەردەوە ڕودەدات و تورکیا سەرپەرشتی دەکات.
ئەگەری کودەتای ناو کۆشک
دەستەڵاتەکانی پارتی و یەکێتی و لە پشتەوە تورکیا و ئێران دەستەڵاتی تەواوەتیان بەسەر هەرێمی کوردستاندا هەیە و هیچ هێزێک نیە بتوانێ جیاواز بێت لەم دو هێزە و ئەوەشی هەیە بوەتە فۆتۆکۆپیەکی کاڵی ئەم دوو هێزە، تەنها نەوشیروان مستەفا دەیوست بە پشت بەستن بە هێزی خەڵک و مرۆیی دەستکاری ڕێککەوتننامەی ستراتیژی و دابەشکاری بکات، دوای نەوشیروان مستەفا هێزێک نیە بتوانێت ڕوبەڕوی ئەم دوو هێزە بێتەوە ئەگەر چی ئەم دوو هێزە لە ناوخۆدا هەزار باڵ و گەندەڵ و بی سیستەم بن تورکیا و ئێران پشتوانیان دەکات، هێزکانی ئێستای دەرەوەی ئەم دوو هێزە پشکیان هەیە و دەستەڵاتێکی کارتۆنی و بێ هێزن بە گۆڕانی ئێستاشەوە، هەر بۆیە دەکرێ بڵێین ئەوەی ڕودەدا لە ناو یەکێتی و پارتیدا لە ناو کۆشکدان و دورە لە دەستەڵاتی خەڵکی و هێزێکیش نیە بتوانێت تەحەدای ئەم دو هێزە بکات، ئەوەی لە ناو کۆشکدا ڕودەدات گواستنەوەی دەستەڵاتە لە نەوەیەکەوە بۆ نەوەیەکی تر، جا گوستنەوەکە بە فۆرمی جیاوازی کودەتا دەبێت، کودەتا دژی خوێنی دوەم لە لایەن خوێنی یەکەمەوە، ئەگەری ڕودانی کودەتای گەرم و خوێن زۆر دورە چی لە کۆشکی سەوز بێت یان زەرد چونکە ئارامی ئابوری بۆ تورکیا و ئێران گرنگە ناهێڵن بەریەککەوتنی گەرم ڕوبدات ( ئارامی سلێمانیمان بەلاوە مەبەستە .. قائانی) بۆیە کودەتاکان بەشێوەیەکی پچڕ پچڕی خوێن و وەلانانی ئامۆزاکان دەستی پێ کردو دوا جار خوێنی یەکەم بە کودەتای سپی کۆی دەستەڵاتەکان دەگرێتە دەست لە ناو هەردو کۆشکی سەوز و زەردا.
