بورهان شێخ ڕەئوف: جیاوازیی چینایەتی لە جیهان.
ئەگەر چی هەموو ئایین و فەلسەفە و بیر و بۆچونەكان بە چەپ و راستەوە بانگەشە بۆ یەكسانی و بەرابەری و مافەكانی مرۆڤ دەكەن، بەڵام تائێستاشی لەگەڵدا بێت نەیانتوانیوە وتەكانیان بكەنە كردار و و لانی كەمی یەكسانی تەنانەت، بۆ دابینكردنی خۆراكی پێویست بۆ مرۆڤەكان فەراهەم بكەن ئەمە چ جای مافەكان.
راستە كۆمەڵگا بێ جیاوازی چینایەتی لە مێژووشدا نەبووە، مەگەر كاتی كۆمۆنەی سەرەتایی بە گوێرەی ئەوانەی بڕوایان بە لێكدانەوەی مادی هەیە بۆ مێژوو، بەڵام كەمكردنەوەی جیاوازییەكان، دابینكردنی شەرافەتمەندانەی ژیان و گوزەران و ئارامی، ئەركی دامودەزگاكانی فەرمانڕەواییە لە جیهاندا، مەخابن لەم سەردەمی جیهانگیری و پێشكەوتنی زانست و تەكنۆلۆجیایەدا لە زۆر شوێنی ئەم جیهانە، پێشێلكاری و زوڵمی گەورە بەڕێوەدەچێت، نادادی و قۆرغكاری دەسەڵات و سەرچاوەكانی سروشت و پارووی دەمی هەژاران بۆ بەرژەوەندی توێژێكی كەم، كارەساتی گەورەی لێ كەوتووەتەوە، هەوڵدەدەم هەندێك نموونەی باس بكەم.
زۆرینەی هەژاران مناڵیان زۆرە، خۆرئاواییەكان دیموكراسی و مافی مرۆڤ و فەرمایشتەكانی ئینجیل تەنها بۆ منداڵەكانی خۆیان پەسەند دەكەن، كەچی منداڵانی جیهانی سێیەم لەناو زبڵدانەكانی نیومەكسیكۆ و مانێلا و لاگۆس بە دوای بەرماوەی خۆراكدا دەگەڕێن، لە جیهانی سێیەمدا، دە ملیۆن منداڵی دەربەدەر لە چۆڵەوانییەكاندا دەخەون، سالانە (12) ملیۆن منداڵی خوار تەمەن پێنج ساڵان لە وڵاتانی هەژار گیانیان لەدەست دەدەن، بابەتێكی گرنگی تر كە بچووكی وەچەیە، هۆكارەكەی ئەوە نییە، وڵاتانی جیهانی سێیەم تەمبەڵ و لێهاتوو نەبن، بەڵكو بە هۆی بەدخۆراكی و نەبوونی كالۆری پێویستەوەیە.
نابەرابەری و جیاوازییەكی تری گەورە، نرخی بەرهەمێنانی خۆراكی سەگ و پیشیلەیە لە ئەمریكا، كە چوار بەرامبەری داهاتی نیشتمانی ولاتێكی وەكو ئەسیوپیایە، كە لە ساڵی 2000دا، ژمارەی دانیشتوانەكەی (25) ملیۆن كەس بووە، هەرچەندە دەبێت رەچاوی ئەوەش بكەین ئاژەڵیش مافی ژیانی هەیە، داهاتی فرۆشتنی كۆمپانیاكانی ئۆتۆمبیلسازی (جەنەڕاڵ مۆتۆرز، فۆرد)، یەكسانە لەگەڵ داهاتی نیشتمانی كیشوەری ئەفریقیا، سامانی یەك ملیاردێری مەكسیكی بەرامبەری سامانی (17) ملیۆن كەسی ئەو وڵاتەیە، پارەو سامانی 10 دەوڵەمەندترین كەسی جیهان، یەكسانە بە داهاتی ساڵانەی نیوەی دانیشتوانی جیهان، تەنها (447) كەسی دەوڵەمەند، لە سێ ملیار مرۆڤی ئەم جیهانە پارەدارترن، 80 %ی دانیشتوانی مەكسیكۆسیتی هەژارن، 3 % یان دەوڵەمەندن و قۆرخی هەموو شتێكیان كردووە!!
هەڵبەتە ئەم نابەرابەری و نادادییە لە خۆڕا نەهاتووە، بەرهەمی كاری هاوبەشی كۆمپانیا فرە رەگەز و زەبەلاحەكانە، ئەمریكا سەنتەری سەرەكی 90 % كۆمپانیاكانی جیهانە، ئەم كۆمپانیایانە ستوونی دووەمی سوپا و هێزی سەربازین بە هەموو بەشەكانیەوە، نەخشی یەكلاكەرەوەیان لە هەموو جەنگ و ململانێكاندا هەیە، بۆیە رۆڵی ئەو كۆمپانیانەو بەرژەوەندییەكانیان كاریگەری راستەوخۆی لەسەر سیاسەتی وڵاتە پیشەسازییە گەورەكان هەیە.
