عیماد عەلی: بەڵێ ریفراندۆم هەڵەیەکی پیرۆز بوو.
رۆژ نیە قسەوباس و خواس و رەخنەی جۆراوجۆر لە پرۆسەی ریفراندۆم لە لایەن سەرجەم چین و تویژەکانی کوردستانەوە نەگیرێت و بە هۆکاری سەرجەم نەهامەتیەکانی ئەم دواییەی گەلی کوردستانی باشوور دادەنرێت و تەنانەت زۆرینەی هەڵە سیاسیە هەمەجۆرەکانیش پێیدا هەڵدەواسن ئەگەر لە دوور و نزیکیشەوە هیچ پەیوەندیەکیی بەو پرۆسەیەشەوە نەبێت.
ئەگەر زۆر راشکاو بین و خاتری هیچ کەس نەگرین و بە بێلایەنی و دوور لە تەنانەت فکر و ئایدیۆلۆجیەت ئەم پرۆسە گرنگە مێژووییە وەکو خۆی بیبینین و بارودۆخی بابەتی و خودیی کوردستانی ئەوسا و ئێستاش وەکو خۆی بخوێنینەوە، دەتوانین دوور لە سۆز هەڵسەنگاندنیًکی وردی بۆ بکەین و لایەنی ئەرێنی و نەرێنی بخەینەروو و کەسیش ناتوانێت لەوبارەوە هیچ موزایەدەیەک بکات بە راوبۆچون و خوێندنەوەکانی ئەوکاتەی هەرچۆنێک بێت.
تاکە ئاوات و ئامانجی ستراتیجی کورد سەربەخۆیی کوردستانە، لەهیچ قۆناغێکی مێژوویی هەلێکی رتستەخۆی گونجاوی لەبار بۆ گەیشتن بەو ئامانجە نەهاتۆتە ئاراوە، خەڵکی بژاردە و پرۆفیشناڵی سیاسی بلیمەتمان نەبووە تاوەکو بە زانستیانە سەرجەم ئەگەرەکان وەکو خۆی بخاتەروو، لەگەڵ ئەوەی زانیاری و وردەکاریە سیاسیەکان لەبەردەم هەمووان شەفاف و ئاشکرا نەبوون بۆ خوێندنەوەی واقعەکە وەکو خۆی، تەنانەت نامەکەی تیلەرسۆن لەدوای پرۆسەکە بڵاوکرایەوە، تا ئێستاش زۆر رای جیاواز لەخۆ دەگرێت و کراوەتە کراسەکەی عوسمان و نابرٍێتەوە. ئەگەر وردبین لەو بارەوە، هەرچەند زۆر ئەگەری ئاشکرا و نهێنی لەخۆدەگرت و چەند رووەکی لە خۆدەگرت، بەڵام پرۆسەیەکی گرنگی پیرۆز بوو لە نێو هاوکێشەیەکی یەکجار ئاڵۆز و قورسی نێودەوڵەتی و ناوچەیی و نێوخۆیی، لە سەر زەمینەیەکی جەنجاڵ و ئامانجی گەورەی هەندێک وڵاتی جیهان کە تا ئێستاش نەوتەکەی عیراق بە موڵکی خۆیان دەزانن و هەزار و یەک فرتوفێڵ دەکەن بۆ دەست بەسەردا گرتنی، بۆیە توانیان لاوازترین خاڵی ئابووری بەکاربهێنن و کۆمپانیا چاوچنۆکە جیهانیەکان و بەتایبەتی بریتش پترۆلیۆم سوودی لێببینن، بۆیە ئەوان درێخیان نەکرد لەو زیانە و لەولای تونێڵەکەش بە کۆمەڵێک قازانەوە لێی دەرچوون و هاوکێشە سیاسیەکانیان تەنها لە جوغزی بەرژەوەندی تەسکی بێ مروەتانەی وڵاتەکانیان بەکارهێنا و وەک هەمیشە گەلی کوردیان کردە قوربانی بەرژەوەندیە دوورمەوداکانیان.
ئەگەر ئەوەی روویدا سوودێکی سیاسی و ئابووری تایبەتیی هەبوو بۆ جیهان و ناوچەکە و عیراقیش، بەڵام بۆ کورد لەو وەزعەدا، ئەگەر لە نێو ئەگەرەکانیشدا ئاسۆیەکی بچوک لەو بارەوە خوێندراەیەوە، تەنها پیرۆزی دۆزەکە خۆی زاڵ کرد بەسەر لێکدانەوەی عەقڵ و بریاری پیرۆز لە پرۆسەیەکی یەکجار پیرۆزدا درا. لە دەرئەنجامدا تەنها ئەوەی ماوە کە ئەو پیرۆزیە بە زیندوویی دەمێنێتەوە و ناسرێتەوە و لە مێژوودا تۆمار کرا و، لە رووی بابەتیی پرسەکە وەکو خۆی نەک لە روانگەی بەرژەوەندی تەسکی قۆناغێکی دیاریکراو و ژیانی خەلک، جێگەی شانازیە بۆ هەمووان.
