ئیبن خەلدونى سیخوڕ.!
وەرگێران و ئامادەکردنى/ عوسمان عومەر
ئایا سیخوریت بەسەر داهاتومانەوە کردووە پێش 700 ساڵ؟
لەشاکارەکانى ئیبن خەلدون, پێشەنگى زانستى کۆمەلناسى عەرەب لە کتێبى مقدمة، واتە پێشەکی، کاتێ ترسنۆکى بڵاودەبێ دەولەت بەرەو کۆتایی دەچێ و کاتێ دەولەتیش بەرەو داڕمان دەچێ فەلەکناس و سواڵکەر و دوو رووەکان و بانگکراوەکان و نوسەرەکان و گوتەبێژەکان و گۆرانى بێژە نەشازەکان و فاڵگرەوەو فاچیەکان و شاعیرى دەربارەکان و گەجەرو گوجەر (صعلوک)و جادوگەرو و بەخت خوێنەرەکان و دەهۆڵکوتەکان و ئەوانەى خۆ بەرۆشنبیرزان و دەست خوێنەوەو بەختگرەوەکان تاخوارەوە، زۆردەبن.
سیاسەتوانەکان و پیاهەلدەرەکان و رەخنەگرەکان و هەڵپەرستەکان و دەمامکەکان لادەدرێن و خۆیان ئاشکرا دەکەن, تەنانەت ئەوانەشى بەرێگادا دێن و دەچن و ئەوەى تێکەل ناکرێ تێکەڵ دەب.
هەڵسەنگاندن بزرو پێشبینى و تەگبیر نامێنێ.
درۆ و راستى لێک جیاناکرێتەو خۆبەختکەرو بکوژ تێکەل دەبن
کاتێ دەولەت دادەڕمێ، ترس دەتەنێتەوە.
خەلک پەنا بۆ تایەفەو عەشرەت دەبەن، قسەو قسەلۆک بلاودەبێتەوەو شتى سەیرو سەمەرە دەردەکەوێ و دۆست دەبێتە دوژمن و دوژمنیش دەبێتە دۆست، دەنگى ناهەقى بەرزەو دەنگى راستى کز و کپ و دەم و چاوى گومانوى دەردەکەون. دەموچاوە رووخۆشەکان بەرەو دیارنەمان و پوکانەوە دەچن. خەونەکان کەم دەبنەوەو ئاوات و هیواش مرداردەبنەوە, ئەوەى خۆ بەعاقل دەزانێ نامۆیی زیاتر دەبێ و سیماى جوانى رووەکان بزر دەبن و چونەپاڵ هۆزو عەشرەتەوە زیاتر پیوەى پەیوەست دەبن، نیشتمانیش دەبێتە جۆرێک لە وڕێنەو خەیاڵ.
دەنگى حەکیمان لەناو ژاوەژاوى گوتار بێژان وون دەبێ، خۆهەڵکێشان بەسەر ئینتیمادا زاڵ دەبێ و چەمکى نەتەوایەتى و نیشتیمانى و بیروباوەڕ و بنەما ئاینیەکان بزر دەبن, لەنیشتیمانێکدا خەلکەکەى قسەو قسەڵۆک باس لەکۆڕەوى گەورە دەکرێ وتۆمەتى خیانەت و خۆفرۆشى دەدەنە پاڵیەکترى, واتە واتى هەڵاتن زۆر دەبێ وفێڵ و تەڵەکەبازى و پیلانگێڕى دەهۆنرێنەوە و دادرێژرێن, ئامۆژگاریکاران لەخوارو ژوور زۆردەبن و دەست پێشخەرى لەدوورو نزیکەوە دەخرێتە ڕوو, توانادار بڕیارى رۆیشتن و پارەداریش مشورى سەروەت و سامانەکەى دەخوا, هەموان لە چاوەروانى دان, بارودۆخ دەگۆڕێ بۆ پرۆژەى پەنابەرى و نیشتیمانیش دەبێتە ویستگەى گەشت و سەفەر و گالتەو گەپ و خۆشى دەخرینە ناو جانتاو دادەخرێ و مال و خانوەکانمان دەبنە یادەوەرى گێرانەوەى گوێ ئاگردان. خوا لێت خۆشبێ ئیبن خەلدون نەمانزانیبوو تۆ سیخوڕ بووى پێش 700 ساڵ بەسەر داهاتومانەوە.
