شەماڵ بارەوانی: خوێندنەوەی مێژوو لە بۆتەی ئیدەلۆژیادا، نووسەرێکی ئیسلامی سیاسی بە نموونە.!
بێگومان مەرگە ناخ هەژێن و تراژیدیاکەی (ژینا سەقزی) بێ ناز و بێ تاوان، ئەو کچە میتراییەی بووە قوربانی دەستی ئیدەلۆجیا و فیقهێکی مەزهەبی و تێگەیشتنێکی کلاسیکی و کۆنەپەرستانە و نامرۆڤانە، هەموو کوردێکی ڕەسەن و خاوەن ویژدان و تەنانەت زۆرێک لە جیهانیشی خستە گریان.
تەنانەت بەشێک ئیخوانی و ئیسلامیه سیاسیە کوردەکانیش کەوتنە شیوەنێکی ناچاری و فرمێسک ڕشتنێکی تیمساحیانەو هۆنینەوەی میعر و شت بۆ مەرگی ژینا!
ئەو ئیسلامیە سیاسیانەی کە نە لە پێناو کوردایەتی و کێشەی کورد و کوردبوون دامەزراون و نە لەخەمی بیری ناسیۆنالیستیدان. بەڵکوو بۆ زیندووکردنەوەی خەلافەتی ئیسلامی و ڕۆنانی دەوڵەتێکی سیوکراتی و جێبەجێکردنی ئەحکامەکانی شەریعەت و بە ئایینکردنی تەواوی سێکتەرەکانی ژیان درووست کراون.
ئینجا تۆ لەوەگەڕێن کە ئەو ئیسلامیه سیاسیانە، گەر ڕاستدەکەن و شەڕەکەی ئەوان، شەڕی نێوان: ئایدیولۆژیای ئیسلامی سیاسی سونی نییە لە دژی ئیدەلۆژیای ئیسلامی سیاسی شیعی و فرمێسکە تیمساحی و شیوەن و ڕۆڕۆیە ساختەکەیان بۆ هەریسەکە نییە و هەر بەڕاستی بۆ حوسێنە!
ئەی بۆ ئەو هەموو کچ و ژن و ڕوڵەی کورد لە شنگال و ناوچەی سوری ئامەد، نسێبین، گەڤەر، سلۆپی، جزیرا بۆتان، عەفرین و گرێ سپی وسەرێ کانی و کوێ و کوێی تری کوردستان و لەسەر دەستی عەدالەو تەنمیە ئیخوانیەکەی ئۆردووگان و داعشی سونی مەزهەب و ئەو تیرۆرستانەی بەرەی نووسراو گشت ئەو توندڕۆ داعشانەیتر کە ئۆردووگان ئاو دەخاتە ئاشەکەیانەوەو پەروەردەیان دەکات و دەیانکات بە گژ کوردەوە، نققەیان لێوە نەهات؟.
ئەلحەق با منیش بێ ویژدان نەبم و ئینساف لەدەست نەدەم، هەرچەندە من بە چاوەکانی خۆم نەم بینیوە، بەڵام دەڵێن کە ئەو بیرمەندگیانەی کە من ئەو وتارەم لەسەر نووسیوە، جار و بار ڕەخنەی شەرمنانەو ودڵسۆزانە لە ئۆردووگانی ئیخوانی و برا گەورە و هاوبیری دەگرێت و پێی دەڵێت: سەردارم، خەلیفە نیوعوسمانلیەکەم، جەنابی باب و عالی و سوڵتانی دین و دنیا و قیامەت و ئومەت، هێندە نێرەکەرانە و بە زەقی مەڵێ: شتێک نییە لە تورکیا بەناوی کێشەی کورد و بەو شێوازەیە ئەندام و ئالیگرانی هەدەپە و، کوردە کۆمۆنیست و سیکۆلارستەکانی باکوری کوردستان، عەفوەن گەورەم مەبەستم تورکیا، مەخەرە زیندان و مەیانکوژە، بە شێوەیەکی ئاقڵانەتر ئەو کوردە لادەرانە بسڕەوە و دەنگی ئەو هەموو ملیۆن کوردەی ئەوێ بۆخۆت مسۆگەربکە.
کاکە بە خوای ئەوانە وەکو وتراوە”لَیْسَ حُبَّاً لَعلي، بَلْ کُرهَاً لِعُمَر، )یه بۆ ژینا، ئەو فرمێسک و شتە دەڕێژن و ئە میعر و نووسینانە دەهۆننەوە.
هەر لەو سۆنگەی شەڕە ئیدەلۆژیای و ڕقە مەزهەبیە مێژووییەی نێوان: سونە- شیعەیه
نووسەرێکی ئیسلامی سیاسی هاتووەو لەژێرناونیشانی(تاوانی کوشتنی ژینا ئەمینی و بیدعەی حیجابی زۆرەملێ) پێمان دەڵێت: حیجابی زۆرەملێ لە ڕێی بەکارھێنانی زەبر و زۆری دەوڵەت بۆ سەپاندنی، جگە لە بیدعەیەکی ئەم سەردەمەی بێ پێشینە لە مێژووی ئیسلامیدا، ھیچی تر نیە.
ڕەنگدانەوەیەکی نەرێنی بە ئایدۆلۆژکردنی ئیسلامە لەلایەن ھەندێ بزاڤ و بیرمەندی ئیسلامی نوێوە، لە ژێر کاریگەری و لاسایی کردنەوەی ھەندێ ئایدۆلۆژیای مۆدێرن و لەوانەش مارکسیزم! بەحوکمی ئەوەی ئایدۆلۆژیا لە ڕێی دەوڵەتەوە دەسەپێنرێت بە تایبەتیش لە وڵاتە نادیموکراتەکانی ھاوشێوەی وڵاتە کۆمۆنیستەکان. یەعنی، ئەو ئیسلامیه بەڕێزە دەیەوێت مێژووی ئیسلامیمان وەکو پەپولەیەک پیشان بات ئەو تاوانە قێزەونەی شەهیدکردنی ژینای کورد، دیزه بەدەرخونە بکات و لەوەش مەهزەلەتر مارکس و لینین و کۆمۆنیست بوون دەهێنێتەوەناو بابەتەکە و بە تۆتالیتاریەت تاوانباریان دەکات، وەڵێ ئەو ئاڕاستە فیکری و ئیدەلۆژیە- سونی، ئیخوانی و مێژوویی و حزبی و چی و چیەی کە ئەو هەڵگریەتی و نوێنەرایەتی و زمانحاڵی دەکات وەکو بیرێکی ئایدیاڵی و هەورێکی بێ پەلە و فەلسفەو قوتابخانەیەکی لێوان لێو لە تولەرانس و پلوڕاڵیەت و لێبوردەیی پیشان دەدات. سەیرە! وەک بڵێیت: مێژووی سونەو خەلیفەکانی ئیسلام و خەلافەتی ئیسلامی و حوکومڕانی ئیسلامی، ڕێک ئەزموونی سۆسیال دیموکرات و چەپەکانی ئۆروپای باکور و ئەسکەندەنافیای لە نموونەی: سوید و نەڕوێژ و فینلاند و سویسرا و دەنیمارکە!
ئاخر ئەزیزم، کاکە بیرمەند گیان، تۆ مێژووی خەلافەتی هەزار و چوارسەت ساڵەی ئیسلامیت تەنها لە لەچک و ئازادی لەچک پۆشین کۆرتکردووەتەوە؟
ئەی ئەو هەمووەی لەسەر ئازادی بیر و ڕاو عەقیدەو چی و چی دەچەوسێندرانەوەو سەر دەڕبردان و تیرۆر دەکران و دەکوژران؟ ئاخر کێشەی ئێوەی ئیسلامی سیاسی ئەوەیە، کە مرۆڤی تاک ڕەهەند و تۆتالیتار بیر و باوەڕن و دایمە حەقیقەتەکان و شتەکان تەنها لەیەک گۆشەو ڕوو و ڕوانگە و لەلایەک دەبینن!
بیرمەندگیان: بڕوا بکە یەکەم جارمە هێندە ڕۆمانتیکانە و نەرم لەبەرامبەر ئیسلامیەکان بنووسم و ئینجا زانیم تۆش کە هەرچەندە خۆت وەکو مرۆڤێکی ئەقڵانی دەردەخەیت، وەلێ ئێستاش هێشتا بەنجی عاتیفەی ئیسلامی سیاسی بەرینەداوی!
پاشان وەک خۆت لەچاو پێکەوتنێک بە خۆت دەڵێیت: (من بیرمەندێک ئیسلامیم)، ئێ بیرمەند چۆن دەبێت لە نووسینی جدی و سەبارەت بە حەقیقەت و فاکتە مێژووییەکان ڕۆمانتیکانە و عاتیفیانە بیربکاتەوەو بنووسێت؟!
بیرمەند گیان: دەبوایە بەر لەو نووسینەت باش بیرت بکردبوایەتەوە کە تۆ سەبارەت بە واقیع و مێژوو قسە دەکەیت، نەک شیعری عاتیفی و ئیرۆتێکی و ڕۆمانی سۆزداری و چیرۆکی خەیاڵی! هەرچەنده من فاڵگرەوە نیم و کەس بە هەڵە لە قسەکانم تێنەگات و خوێندنەوەی هەڵە و لابەڕێی بۆ نەکات، بەلامەکینێ ئەوەی من تێبینیم کردبێت و بۆی دەچم و بە گوێری سەر و سیمای ئەو کاکە بیرمەندە بەڕێزەمان بێت و ئەوەندەی من سەرناسبم و مرۆڤەکان بخوێنمەوە،
ئەو موتابەعەی گۆرانی و شتیش دەکات، دەی کەواتە دیارە بەدەم مەستبوونێکی ڕۆحی و خەیاڵی لەکاتی گوێگرتن لە گۆرانیەکانی خوشکە مەهەستی و خوشکە هایدە و خوشکە فەیرۆز و خوشکە کێ و کێیترمان ئاوا ڕۆمانسیانە نووسیویەتی!
ئەی باوکەڕۆ، ئیسلامی سیاسی، ئەگەر حاڵی بیرمەند و شتیان وا بێت و هێندە ئیدەلۆژیایانە و وشترملانە بنووسێت، ئەی دەبێت دەروێش و خەڵکە ئاسایی و بانگخواز و مەلاکانیان چۆن بن؟
بیرمەندم ڕۆ، ئەقڵانیەتم ڕۆ، مێژووی ئیسلامیم ڕۆ، سەربڕینی جەعدی کوڕی دەرهەم و لە سێدارەدانی حەللاجم ڕۆ!
ئاخر بیرمەندگیان: من وام دانابوو تۆ کەسێکی کراوەو هێمن و جیاوازیت و وەکوو هەموو ئیسلامیە سیاسیەکانی تر نیت. وام خەیاڵکردبوو، هەرهیچ نەبێت تۆ کەسێکی خوێنەواریت و خۆت وا پیشان دەدەیت کە ئیسلامیەکی جیاوازیت و هەمان شێوەی ئێمەی سیکۆلار ڕەخنە لە بیری ڕادیکاڵیەتی ئایینی و فێندەمێتالیزمی ئیسلامی و بزوتنەوە تۆندڕۆکان دەگریت و داوای ڕیفۆرم و جیاکردنەوەی کایەی سیاسەت لە کاری بانگخوازی و شت دەکەیت.
ئینجا من کاتێک یەکگرتووبووم تۆم زۆر خۆشدەویست و زۆرجار دەمگوتە هاوڕێکانم لەناو یەکگرتوو: ئێمە پشتی ئەو پیاوەین و باڵی ڕیفۆرم خوازانین لەبەرامبەر باڵەکەی تری موحافیزەکار، کە زۆرینەی حزبیان پێک دەهێنا.
بیرمەند گیان، توزانم تۆش کەسێکی عاتیفی و پارێزگار و ئیدەلۆژیستیت و، سەبارەت بە مێژووی ئیسلامی خوێندنەوەت سنووری تێگەیشتنی مەلا و بانگخواز و موحافیزەکارێکی ئیدیاڵی ئیسلامی سیاسی تێنەپەڕاندووە!
بیرمەندە ئادیاڵیەکەمان:
ئینجا مادام خۆت شایەنکرد با ئەو ئامۆژگاریەشت بکەم و پێت بڵێم: گەر هەر حەوسەڵە و تاقەتی خوێندنەوەی مێژووی ئیسلامیت نییە، من تەنها ناونیشانی دوو کتێبت بۆ پێشنیار دەکەم کە بیانخوێنیتەوە. کە هەموو مێژووی ئیسلامی زۆر جوان بۆ کورت و پوخت کردووەتەوە. بشمبوورە کەوات پێ دەڵێم، چونکە ناچارت کردم. ئاخر تۆ لە لایەک خۆت وەکو بیرمەند و خوێنەرێکی ئاڵودەبووی کتێب پیشان دەدەیت و لە لایەکەیتر بێ ئاگایت لەو مێژووەی کە هی تۆی کورد نییە و خۆت لێی کردووە بە خاوەن و زمان حاڵ و نوێنەر و بەرگریکار! هەرهیچ نەبێت، بەلایەنی کەمەوە، هەردووک کتێبی بیرمەندی کۆچکردوو(هادی عەلەوی) . (تیرۆری سیاسی لەئیسلامدا) و (مێژووی ئەشکەنجەدان لە ئیسلامدا)بخوێنەوە. کە دوو نووسین و توێژینەوەو لێکۆڵینەوەن لە مێژووی تیرۆری سیاسی و ئەشکەنجە لە مێژووی ئیسلامدا، سەبارەت بە هەموو ئەو کەسانەی کە لەناو ئەو مێژووەدا ئەشکەنجە دراون و کوژراون و تیرۆرکراون. ئینجا نەشڵێیت: ئەوە قسە و درۆی عەلمانی و مرۆڤە گوومڕاو لادەر و بێ دینەکانە.
عەلەوی لەو هەردووک کتێبەدا، بە پشت بەستن بە چەندین کتێب و سەرچاوەی مێژوویی ئیسلامی مێژوونووسە ئیسلامیەکانی وەکو: ابن خلکان- وفیات الٲعیان، العسقلانی -الدرر الكاملە، نهج البلاغە، ابن الاپیر- الكامل فی التاریخ، تاریخ الطبری، ابن الجوزی – سیرە عمر عبدالعزیز، مسعودی، یعقوبی، ابن العماد الحنبلی-شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، العقد الفرید- ابن عبد ربە،طبقات ابن سعد. البلاذری- أنساب اڵاشراف ، بن أبی أصیبعە-عیون اڵانبا‌و فی طبقات اڵاطبا‌و، ابن عساكر- تهذیب تاریخ دمشق الكبیر، الدینوری -اڵاخبار الطوال، ابو یوسف-الخراج، ابو حیان التوحیدی – البصائر والذغائر، ئەلكوشافی زەمەخشەری، تەبەقاتی ئیبنو سەعد، تەبەقاتی سۆفی سەبەكی، سونەنی دارمی، سونەنی ئەلنەسائی، سونەنی بەیهەقی، موەتەئی ئیمام مالیك، سەحیحی تورمزی، مێژووی تەبەری، بیدایە و نیهایەی ئیبنولكەسیر، ئەنساب وەلئەشراف و فتوحولبولدانی بەلازەری، فەهرەستی ئیبنولنەدیم، كامل فی لتاریخ و ئەسەدولغابە و ئەللوباب فی تەهزیبوئەلئەنسابی ئیبنولئەسیر، تەبەقاتی ئیبن سەعد، قصاص والمذكرونی ئیبنولجوزی، ئحیائولعولومولدینی غەزالی، سیرەی ئیبنولهیشام، عەقدولفەرید و ئەلئیستیعابی ئیبن عەبد ڕەبە، سیەر ئەعلامولنوبەلائی زەهەبی، ئیتتیعاز و ئەلحونەفای مەقریزی، ئەلئەغانی ئەبوفەرەجی ئەسفەهانی، ئەلمەحەلای ئیبنولحەزم، ئەلسیاسە ئەلشەرعیەی ئیبنولتەیمیە، ئەحكامولسوڵتانیەی ماوەردی، ئەلئەعتیسامی شاتبی، موغنی ئبنولقودامە، تاریخولملوك و تاریخی یەعقوبی و، دەینوری و جاحز و… تاد. ئەو دوو کتێبەی نووسیوە.
بۆیە بیرمەند گیان، باشترە چیتر واز لە سیاسەتی نەعامە و خۆڵکردنە چاوی خەڵک و چەواشەکاری و خۆدۆزینەوە لە ڕاستیەکان بێنن و ئینجا دڵنیابن ئێمەش نەبین هەر ناتوانن ڕاستیەکان ئاوەژوو کەن و وەکو قژی کچ و ژن و دایک و خوشکەکانمان لە ڕێگای فێتیڤاڵی قوڕ لەسەرنان و لەچکی سیاسی و لەخشتەبردن، ئێوەی ئیسلامی سیاسی ژێر لەچکی کەن و لە خەڵکی بشارنەوە.
ئینجا، هەر چی بکەن لە بەرامبەر مێژوو فیقهو کەلەپوور و ئیدەلۆژیاو بیرو باوەڕ و مەزهەبەکانتان بکەن، ناتوانن ئەو مێژووە ناشرینە جوان بکەن.
مێژووەک تیرۆر ڕەگ و ڕیشەی خۆی تێدا داکوتیوەو پڕیەتی له تاوان و لادان و ئەشکەنجەو داگیرکرکاری و تاڵان و فەرهود و بە کەنیزەکردن و بە کۆیلەکردنی مرۆڤ و جەنگ و کوشتن و تیرۆر.
ئەو مێژووەی پێکهاتووە لە زنجیرەیەکی بەردەوام، لە تیرۆری سیاسی و توندو تیژی و خوێن ڕشتن و کوشتن و کودەتاو پیلان و یەکتری لەناوبردن و پاکتاوکردن و سەرکوتکردن و دیکتاتۆریەت و وێرانکردن. ئەو مێژووەی بە تڕێڵە مێکابی بۆ بکەیت و بەساڵان دابنیشیت مۆنتاژی بۆ بکەیت و هەوڵی پەردەپۆشکردنی قێزەونیەکانی و جوانکردنی ناشیرینیەکانی بدەیت، بۆت ناکرێت، مێژووەیەکی هێندەو بێ ئەندازە ناشرین و لێوان لێوە لە توندوتیژی، مێژووەک، بۆنی باروت و خوێن و خویزاو جەنگ و داگیرکاری و کاوڵکاری و تیرۆری لێ دێت. ئەو مێژووەی زۆر چەواشەکارانە، وەکو پەپولەیەک و مانگی چواردەشەو، یاخود بوکێکی ئارایشتکراو، پیشانی ئێمە مانان دراوەو دیوە ڕاستەقینەکەی و لایەنە دزێوەکەی، زۆر فێڵبازانە، هەمووی شاردراوەتەوەو پەردەپۆشکراوە. ئەو مێژووەی کردەی تیرۆری سیاسی یەجگار زۆر و لەئەژمار نەهاتووی بەخۆیەوە بینیوە، لەلایەن سەرکردەو خەلیفەو والی و ئەمیرو حاکم و قازیەکان و سەحابەو ئالو بەیت و ڕاشدی و ئەمەوی و عەباسی و هەموو ئەوانەیتری دوای ئەمان و بە درێژایی حوکمی خەلافەتی ئیسلامی و بوونی حوکمی ئیسلامی و دەولەتی سیوکراتی ئیسلامی و لەنێوان هەموو چین و توێژەکانەوە، تەنانەت هەوڵدراوە خودی پەیامبەریش ئیسلامیش(د.خ)، تیرۆربکرێت.
جا لەپێناو دەسەڵات بووبێت، یاخود لەسەر ڕەخنەگرتن و بۆچوونی جیاوازو ئایینی جیاواز، یاخود بۆ تەڵەسەندنەوەو بۆ سەروەت و سامان و هەر هۆکارێکیتر بووبیت.
مێژووی ئەشكەنجەدان لەئیسلامدا، هەر کەسێک کاتێک دەیخوێنێتەوە، خاوەنی ئەقڵێکی ساخڵەم و ویژدانێکی زیندوو بێت، یەع و هێڵنجی یەتێ.
مێژووی ئەشكەنجەدان لەئیسلامدا ئەرشیفێكی قێزەونی مێژوویەكی خوێناوی، تۆمارێكی ناشرینی سەردەمێكی مێژووییە، كە تا ئێستایش كەسانێك، چەواشەكارانە و فریودەرانە، ئەو مێژووە قێزەونەی كە بارگاویە لە ناشرینی و پڕ لە تیرۆر و سەر بڕین و دەست و پێ بڕین و زمان و گوێچكە بڕین و سوتاندن و زیندەبەچاڵكردن و دەیان شێوازیتری دڕندانە و هۆڤانەی ئەشكەنەدانی مرۆڤە، وەك برگەیەك و سەردەمێكی زێڕین و چاخ گەلێكی پێرفێكت و نموونەیی و ئایدیاڵی بە ئێمەمانان و مرۆڤایەتی دەفرۆشرێتەوە و خەریكی مۆنتاژكردن و ماكیاژكردن و جوانكردنین.
مێژوویەك، تیرۆر و كوشتن و سەركوتكاری و ستەمكاری لێدەتكێت و بۆنی مەرگ و خوێنی لێ دێت، مێژوویەكی ڕەشی لێوان لێو لە جەنگ و تیرۆركردن و داگیركردنی خاكی گەلان و بەكەنیزەكردنی ژن و خوشك و كچ ودایكی خەڵك و بە كویلەكردنی پیاوەكان، مێژووەكی سیخناخ لە دزین و تاڵانكردن و فەرهودكردنی ماڵ و مولكی خەڵك و خاكی وڵاتان، تەژی لە شێواندن و بە تەعریبكردن و بە تورك و پارسكردن و بە ئەنفالكردنی ناسنامە و زمان و كەلەپور و كلتور و هەموو شتێكیتری نەتەوەیی كورد و زۆرێك لە نەتەوەكانی تر، لەژێر ناوی فتوحات و جەنگی پیرۆز، بە پاساوی بێ ماناو پڕوپوچ هێرش و پەلاماری ناڕەوا و داگیركەرانەیان دەكردە سەر خاك و شەڕەف و وڵات و هەموو شتێكی خەڵك و ئەویتر!
مێژوویەك، ئازادی و مافی مرۆڤ و دیموكراسیەت، بە سەرەتاترین پێناسەو مانای، لە سادەترین فۆرمیدا تێیدا ونە.
هەموو دەنگێكی ئۆپۆزسیۆن و ناڕازی و هەناسەكی ئازادو دیدێكی جیاواز، دەخنكێندرێت و تیرۆرەكرێت و لەناو دەبرێت.
دەیان و سەتان گەیلان و جەعد و حەللاج و ئیبنولموقەفەع و كێ و كێیتر، لەداردەدرێن و سەر و دەست و پێ و قاچ و گوێچكە و زمان دەبڕدرێن و دەسوتێندرێن.
ئیبن ڕوشدەكان تێیدا دەردەكرێن و كتێبخانەكانیان گڕدەدرێت و موعتەزیلە و عەقلانیەتی تێدا تیرۆر و قەڵاچۆ دەكرێت. لەسەردەمی خەلافەتەكانی ئیسلامی و لەسەردەستی خەلیفەكانی ڕاشدی، عەباسی، ئەمەوی، بوەیهی، فاتیمی، سەلجوقی، قەرامیتە و، عوسمانیلەكان و هەموو ئەوانەیتر، كەچۆن و بەچ شێوازێكی دڕندانە و نامرۆڤانە، ئەشكەنجەی سایكۆلۆجی و فیزیكی مرۆڤ و خەڵكیان داوەو خەڵكیان هەڵواسیوەو دەست و پێ و سەریان بڕیوەو سەریان بەگاشەبەرد پانكردوتەوە و داهێنانیان لە شێوازی كوشتن و تیرۆر و تۆقاندن و ئەشكەنجەدان و ئازاردانی خەڵك كردووە.
لەو كاتەی تەنها شمشێر زمانی قسەو كۆتا بڕیاربووە و دیكتاتۆریەت و تۆتالیتاریەت فەرمانڕەوایەتی و حوكمی دەكرد و، دەوڵەتی سیوكراتی ڕەها كاریكردووە و شتێك نەبوو بەناوی سیستەم و لەناو چوارچێوەی ئەوخەلافەتە ئیسلامیانە، بەناوی دەستاودەستكردنی دەسەڵات و ماف و دیموكراسی و مەدەنیەت و هاووڵاتی بوون و ژن بوون و، شتێك نەبوو لەسای دەسەڵاتی تۆتالیتارانەی ئەو خەلیفانە، بەناوی مافی مرۆڤ و ئازادی ڕادەبڕین و بۆچوونی جیاواز و ئازاد و ڕەخنەی ئازادانە و پلورالیەتی ئایینی و تۆلەرەنس و دیموكراسیەت و دیالۆك.
هەموو شتێك بەزەبری هێزو نووكی شمشێر یەكڵایی دەكرایەوە و، چەندان شاعیر و نووسەر و ڕۆشنبیر و جودابیر و لائیك و دنیایەك جەعدی کوڕی دەرهەم و گەیلانی دیمەشقی لەسەردەستی هیشامی كوڕی عەبدولمەلیكی ئەمیری ئیمانداران و خەلیفە و والی و سوڵتانەكان، بە تۆمەتی بێ بڕوایی و لادان لە دۆكترین و ئایینی قەدەریەت، دەست و پێ و سەربڕرداوەو، چەندین (أم قرفە)و محەمەدی كوڕی عەبادە و مەیسەم ئەلسەمار و ڕەشید ئەلهیجری و عەمارەی ئەلكەلبی و موغەیرەی كوڕی سەعیدی ئەلعەجەلی و بەشاری كوڕی بورد و سالح عەبدلقودوس و عەمری كوڕی ئەلحەمەقە و محەمەدی كوڕی حەسەنی زەنگی و حوسێنی كوڕی زەكەرویەی قەرامیتی و ئیبن ئەبو فەوارسی قەرامیتی و دەیان و سەتان و هەزارانیتر هەڵواسراون و بەشمشێر دەست و پێ و گوێچكە بڕدراون، و زمانیان قرتێندراوە و نینۆكەكانیان دەرهێندراوە و بە ئاگرداخكراون و سوتێندراون و بەزیندوێتی زیندەبەچاڵ و ژێرخاك كروان و، خەسێندراون.
چاویان هەڵقەندراوە و دڕكی تێ چەقێندراوە و مەسیح ئاسا لە خاچ دراون و دەست و پایان بزمار ئاژەنكراوە. بە قامیش جەستەیان كون و برینداركراوە و خەل و خوێ بە برینەكانیاندا كراوەو لە تەندووری گڕگرتووی پڕ ئاگرخراون و سوتێندراون.
بە قامچی و دەست و پێڵەقە و مشتەكۆڵە تامردن لێیان دراوە و، لەبەرخۆر ڕاگیراون. سەرو ڕیشیان تاشراوە. لەنێوان دوو ئەسپ بەستراونەتەوە و ڕاكێشراون و دووكەرت كراون.
لەسایەی دەوڵەتی سیوكراتی و تۆتالیتاری و لە لایان سوفیانی كوڕی مەعاویە و یەزیدی كوڕی موعاویە و موعاویەی كوڕی سوفیان و هارونە ڕەشید و موعتەزید و خالیدی كوڕی وەلید و هیشامی كوڕی مەلیك و ئەبو جەعفەری مەنسور و حەجاجی كوڕی یوسفی سەقەفی و حاكم بیئەمرواللە و مەهدی و ڕەشید و واسقی كوڕی محەمەدی عەبدولمەلیك ئەلزیات و مەروانی كوڕی موحەمەد و عەبدولمەلیكی كوڕی مەروان و یەزیدی كوڕی مەزید و یەزیدی كوڕی ئەلمولهەب و موسلیمی كوڕی عوقبە و قوڕەی بن شورەیك و زیادی بن ئەبیە و موعتەمەدی كوڕی عەباد و فەخرولمەلیك و سەفاحەكان و سەیفولدینەكان و سوڵتانولدینەكان و قائیم بیئەمروللاكان و بلانولحەق و فولانولدەولە و حاكم و خەلیفەو والی و وەزیر و ئەمیرەكانی تر هەموو، جگە لە (عومەری كوڕی عەبدولعەزیز كەكەمتر لەسێ ساڵ حوكمی كرد و، یەزیدی ناقیس شەش مانگ، ئەو دووەی لێ فڕێدەینە دەر)، باقیەكەی تر عەلەوی وتەنی هەمووی سەركوتكار و دیكتاتۆر بوونە و، بەو شێوەیە مرۆڤەكان لەسەردەستی ئەمان و بە فەرمانی ئەمان و لەسایەی حوكمی ئەمان، دڕندەترین شێوە ئەشكەنجەدراون و لەشێوەی ئاژەڵێك سەر بڕدراون و لە خوێن گەوزێندراون و كوژراون.
چۆن جەعدی كوڕی دەرهەم، لەڕۆژی جەژنی قوربان و لە شێوەی بەرخێك و لەژێر منارەی مزگەوت و لەلایان (خالدقەسری) والی عیراق و پێش ئەوێش حیجاز، لەسەردەمی خەلافەتی ئیسلامیەوە سەردەبڕدرێت و براكەی ئەمیش (ئەسەد) كە والی خوراسان دەبێت، هەمان شێوە دەست و پێی هەموو لایانگرانی حارسی كوڕی سەریج دەبڕێت.
تەبەری مێژوونووسی ئیسلامی باس لەوە دەكات، چۆن كە لەسەردەمی عەباسیەكان و تەنها لەسەر دەستی ئەبو موسلیمی خوراسانی 600 هەزار، ژن و پیاو مێردمنداڵ عیدامكراون و بە شمشێرسەر بڕدراون.
ماوەتەوە بڵێم:
لەوانەیه وەکو زۆرجار دەیڵێن، ئیسلامیەکان بێن و بەمنیش بڵێن:ستالین و هیتلەر و مۆسۆلۆنی و فرانکۆ و کێ و کێتان جوانە!
منیش دەڵێم دەی نەفرەت لە هەر دیکتاتۆرێک بێت، کە ئێوە نەزانانە لەسەر علیمانیەتی حیساب دەکەن!
دەی ئێوەش فەرموون هەر هیچ نەبێت سەرکۆنەی ئەو هەموو خەلیفە و والی و ئەمیر و چی و چیە ستەم کار و خوێن ڕێژ و دیکتاتۆرەی ناو مێژووەکەتان بکەن.
ئینج با ئەوەشتان پێ بڵێم: مۆسۆلۆنی و هیتلەر و فرانکۆ و کێ و کێیتر هەمووی دوور کەوتنەوەو جێ بەجێ نەکردن و لادان بووە لە بنەماکانی عیلمانیەت.
وەلێ هی ئێوە تاوەکو فیقه و کەلەپوور و مەزهەبەکان جێبەجێ بکرێت و لە ڕێساو یاساکانی مەزهەبەکانتان نزیکتر ببنەوە، زیاتر تیرۆر و دەمارگیری و توندڕەوی و دیکتاتۆریەت و فاشیەت لە دایک دەبێت.
گەر ویژدانیشتان هەبێت ئەو ئەوروپایەی ئێستای عیلمانی دەبینن.
ئەو ئۆروپایەی کە عیلمانیەت لە سیستەم و ژیان پراکتیک دەکات و جوانترین ئەزموونی حوکمڕانیە لە مێژووی مرۆڤایەتی.
گەورەیی و زەروری بوونی سیکۆلاریزمیش بۆ دەوڵەت، لەمێژە بە واقیعی و پراکتیکی و ئەزموون بۆ هەموان، سەلمێندراوەو ڕۆشن بووەتەوە.
سەیرکە، هەموان، تەنانەت ئەو ئیسلامگەراو فێندەمێنتالیستگەرایانەش، کاتێک لێیان دەقەومێت، یان، بەهۆی کێشەی ئابووری و هەژارییەوە، یان، بەهۆی کێشەی ئەخلاقی و ئەمنی و تێوەگڵان لە کاری تیرۆرستیەوە، یان بەهۆی نەبوونی ئازادیەوە، وەک خۆیان دەیڵێن، یان ، بەهۆی ناکۆکی و جەنگی مەزهەبی و ئایینیەوە، ئەو جەنگ و ناکۆکیەی خۆیان لێی بەرپرسن و فتیلەی ئاگرەکەیان داگیرساندووە.
ناچار دەبن و وڵاتە ڕۆژهەڵاتیەکان، وڵاتە مەزهەبی و دەوڵەتە مەزهەبی و سیستەمە سیوکراتیەکان جێ بێڵێن، لە ئەفگانستان، ناڕۆن بۆ سعودیا، لە سودان، ناڕۆن بۆ ئێران، لەژێر دەسەڵاتی تاڵیبان، ناچنە ناو دەوڵەتی ئیسلامی و ژێر هەژموونی دەسەڵاتی داعش، بەڵکو ڕێگای وڵاتە سیکۆلاریستەکان دەگرنە بەرو، لەبەردەم سنووری قاپی دەوڵەتە سیکۆلاریستەکان دەوەستن و داوای ورگرتن و مافی مانەوەو وڵاتی نامە دەکەن، دوایش، کە دەوڵەتە سیکۆلاریستەکانی خۆرئاوا، لەخۆیان گرتن و باوەشی ناز و عەیش و نۆشی سیکۆلاریزمیان بۆکردنەوە و ژیانیان بۆ دابین کردن، غەرقی سۆشیاڵیان کردن، ئیدی ئەو نەزان و دەمارگیر و مەزهەبی و ئایدیۆلۆژیستانە، زۆر سپڵەو بێ ئەمەک دەردەچن، لە جیاتی ئەوەی سوپاسیان بکەن، کە ئەو بەهەشتەی لە ئاسمان و خەیاڵیاندا بۆی دەگەڕان، لەواقیع سیکۆلاریزم پێی بەخەشین، دێن و دەکەونە لۆمەکردنی سیکۆلاریزم و قسە بە ئازادی مرۆڤ و مافەکانی ژن و ژینگە دۆستی و ئاژەڵ دۆستی و دار و بەرد دۆستی وڵاتانی سیکۆلاریست دەڵێن و زۆرجار پەنا دەبەنە بەرکاری توندو تیژی و هانی دەمارگیری ئایینی و دووبەرەکی مەزهەبی و ڕقی ئایدیۆیۆلۆژی و داخرانی کولتووری و کاری تێکدەرانە دەدەن و هەوڵی ناشرینکردن و نابووتکردنی ئەو کلتووە جوانەی پێکەوەژیانی وڵاتانی سیکۆلاریزم دەدەن و دژی پلورالیەت و فرەیی و دەوەستنەوەو لەناو جەرگەی دەوڵەتە سیکۆلایستەکان، خۆیان لەوان جیادەکەنەوەو هەوڵی دروست کردنی دەوڵەت لەناو دەوڵەت دەدەن!
