عیماد عەلی: ترس لە تازەگەری وەکو نەخۆشیەکی دەروونیی کورد.
لەم گۆرٍانە خێراییەی دونیا. نەبوونی دەوڵەت هیچ بوارێکی بۆ کێبرٍکێی کورد نەهێشتۆتەوە، تەنها چاولەرێ و لەدەستی خەڵکی ترنەبێت. تا رادەیەکی باش میلەتێکی زیرەک و ژیرین، بەڵام بۆ گۆرٍان و بازدان و پەرٍینەوەی قۆناغی گواستنەوە لە پێگەیەکی کۆمەڵایەتیەوە بۆ ئەویتر، کیسەڵ ئاساش نایبرٍین، قەناعەتمان بە چەقبەستن نیە، بەڵام هیچ هەوڵێکمان بۆ دەربازبوون و بیرکردنەوەی زانستی و هەڵەسنگاندن و رەخنە لە خۆگرتنمان نیە، رەفتار سۆزداری لە بیری تاک و کۆبیری گشتی میلەت بەردەوام زاڵە بەسەر رەوتی ژیان و پەرستنی کەسی و هەوڵنەدانی جدیانە بۆ وەلانانی کۆن و بێکەڵک و نەگونجاو، خۆی لە خۆیدا بۆتە گرێیەکی ئاڵۆزکاوی ئێمە.
لە باری سیاسیەوە ئەو بنەماڵە و کۆمەڵە خەڵکە نەگونجاو و ئەڵقە تەسک و بەرژەوەندخوازانە توانیویانە دەست بەسەر چارەنوس و ئایندەی هەر هەموو میلەتدا بگرن و کەس نەتواونێت دەستیان بۆ بەرێت. خەڵکی بزێو و چالاک و بەتوانا و ژیر و ئەکتیڤی نێو کۆمەڵی ئێمە، یان رۆڵی نیە، یان لە گۆشەیەکی نەخوازراودا قەتیس کراوە، یان خەڵکی گەوج و گێل بواری نەداوە رۆڵی کاریگەری حۆی بگێرێت و پاڵ بە باری کۆن و پارێزبەندی ژیانەوە بنێت و بیگەیەنێتە قۆناغێکی پێشکەوتوتر.
گەر بەو شێوەیە نەبوایە، زۆر بە زوویی کۆی گشتی گوشارەی بیری خەڵک ژان دەیگرت و هەڵدەچوو و ستەمی دەسەلاتی ئولیگارشیی ئەم کۆمەڵە بنەماڵانەی کوردستانی قبوڵ نەدەکرد و تورٍی زبڵدانی مێژووی دەدان. ئەمەش بۆ قۆناغبەندی بوارەکانی دابونەریت و پێشکەوتنی زانست و مەعتریفەتیش راستە و تاوەکو خاوەنی ئەم سیفەتانە بین و تاوەکو ترسی تازەگەری و گۆرٍان لە دڵماندا خۆی مەڵاس دابێت هەروا بە دواکەوتوویی و چەقبەستوویی لە ژیاانماندا دەمێنینەوە.
ئێمەی گەلی کورد ئەوەندە ژێردەستەیی و کڵۆڵی و بێهیواییمان چەشتووە، لە خوامان داوایە بەم حاڵەشەوە تەنها وەکو خۆمان لەسەر ئەم ریتمە بمێنینەوە و هیچمان بەسەر نەیەت و تەنها ساغ و سەلامەت بین و کەس دەستدرێژیمان نەکاتە سەر، بۆیە هەمیشە لە شوێنی خۆمان چەقمان بەستووە و شتی تازە؛ یان رەت دەکەینەوە یان وەکو خۆی بێ گرنگیدان پشتگوێی دەخەین، تاوەکو هەست بەوە دەکەین کە ئێمە لە دواکەوتوترین گەلانی دونیا دواکەوتوترین و هەستی خۆ بەکەمزانی زال بووە بە سەرماندا و هەمیشە و لە هەموو بوارێکدا باوەرمان بە یەندە ئفلیج کەرەکەی خۆمان هەیە کەدەڵێین: با دەست بگرین بە کلاوی خۆمانەوە نەوەکو با بیبات. بۆیە زیاتر حەزی گەرٍانەوە بۆ رابوردوو یان نوستۆلۆجیا لە بیرکردنەوە و رەفتارماندا زاڵە و تەنانەت برٍوای بەتینمان بە شتە خورافیەکانە و ترسمان لە شتی تازە و دژە باوە، ئەوەتا بە چۆرەها خەڵکی نەخوێندەوار فریودەخۆین و زۆر بە توندی قەناعەتمان بە جادو و تەڵەکەبازیە و کەم کەس باوەری بە تەکنۆلۆجیای مۆدێرن و رۆبۆت و ژیانی سەردەمانەی بەدەر لە خورافات و داستان و یاڵەوانێتی و قارەمانی خەیاڵی هەیە. یان ئەوەی ئەو رێژە کەمەی هەیە و لەگەڵ زانستی نوێدا دەرٍوات و باوەرٍی پێیە پشتگوێخراوە و لەترسی جێ لەقکردنی خاوەن دەسەڵاتی پاشکەوتوی بێ توانای کوردستان بواری پَێ نادرێت جێگەی گونجاو و دروستی خۆی بگرێت، چی لە سیاسەت بێت یان پۆستە زانستی و دارایی و کارگێرٍی و تەنانەت رۆشنبیریەکانیش.
بۆیە جگە لە چەشتنی ژەهری دەرهاویشتەکانی کەموکوردتیی نەبوونی دەوڵەت و کیانی تایبەتی خۆمان، بیرکردنەوە و سیفەتی کۆنەپارێزی و نەبوونی رۆشنبیریی گشتی و دواکەوتوویی زاڵ، برٍستی لێ برٍیوین و لە شوێنی خۆماندا واقورماو و قەتیس و داماوین. بۆیە داهێنان و دۆزینەوەی نوێمان نیە و بەهرەمەندی کەسی و دەزگا و کۆمەڵە و رێکخراو و کۆی گشتی میلەت لە هیچ کلۆجێکدا دەرناکەوێت.
بۆیە بۆ دەربازبوون لەم حاڵەتە، هەر هیچ نەبێت رێژەییش بێت، پێویستمان بە هەنگاوی سیاسی و زانستی و کۆمەڵایەتی خیرابرە و، لە سەرجەم بوارەکانیش، هەمیشە نەبوونی رابەر و بەرێوەبەر و سەرپەرشتیکار لە کەموکورتیە کوشندەکانی ئەم گەلەیە، هەر بۆیە پێویستیە سەرکیەکە خۆی لە خۆیدا لە بژاردەیەکی بەتوانای گونجاوی ژیر و زۆر ئەکتیڤ و گەشبین و خاوەنی ئاوەزی بلیمەتە کە دەتوانێت هەنگاوی سەرەتایی سەرکەوتوو بنێت، بەڵکو ئەو ترسە لە ناخماندا برەوێتەوە و هەوڵی تازەگەری جێگەی قەتیسبوون لە کۆنەپارێزی و دواکەوتوویی بگرێتەوە، تاوەکو رزگارمان بێت.
