بەختیار نامیق: فازیل میرانی لە نێوان دەستەڵاتی قوڵ و تێگەیشتنی سیاسی و دڵنیایی سیاسیدا.

بەختیار شارەزوری

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

دەوڵەتی قوڵ چەمکێکی سیاسیە کە وەک کردەیەکی تارمایی نێو دەستەڵاتەکان لە زۆرێک لە دەستەڵاتەکانی دنیادا هەیە، دەستەڵاتی قوڵ بەرژەوەندی کۆمەڵێک کۆمپانیا و سەرمایەدارە کە وا دەکەن لە پشتی هەر یەک لە دەستەڵاتەکانەوە هەبن و نادیارن، واتا بێ ئەوەی ببنە دەموچاوی سیاسەت و دەستەڵاتەکان و بناسرێن بە نهێنی و دور لە چاوی گشتییەوە کۆی حکومڕانی دەبەن بەڕێوە لە بەرژەوەندی خۆیان، لە هەرێمی کوردستنادا هەرچی دەگوزەرێ لە ململانێ و دژایەتییەکان هیچ نیە، جگە لە سیناریوی گروپەکانی ناو دەستەڵاتی قوڵ وە درێژکراوەی دەستەڵاتی قوڵی تورکی و ئێرانییە و ئەمەی هەرێم دەستەڵاتی تەنکە نەک قوڵ.
ئەوەی لای من سەیرە کەسێکی وەک فازڵ میرانی لە سێ تەوەری جیاوازدا بە سێ ئاراستەی جیا قسە دەکات و خۆی دور دەگرێت لەوەی کە هەرێمی کوردستان ببێتە شوێنێک بۆ قسە کردن لەم سێ تەوەرە (دەستەڵاتی قوڵ، دڵنیایی سیاسی، تێگەیشتنی سیاسی ) خۆ ئەگەر هەر پیودانگەکەی کاک فازڵ بێنین، لە بری کاک فازڵ هەمان دید و لێکۆڵینەوە وەک پێوەر بەسەر هەرێمی کوردستاندا دابنێن، ئەوا دەبێت؛ ئەوەی کاک فازڵ نەیتوانیوە لەبەر پێگەی سیاسی خۆی باسی بکات، ئێمە بیڵێین:

1. دەستەڵاتی قوڵ لە هەرێمی کوردستاندا:
ئەگەر وەک چەمکە سیاسیەکە بۆ هەرێم قسەی لەسەر بکەین، ئەوا دەستەڵاتی قوڵی هەرێم دەستەڵاتێکی فەیک و درێژکراوەی دەستەڵاتی قوڵی تورکی و ئێرانیە، لەوێوەڕا بۆ ئێرە چی تورکیا و چی ئێران بەرژەوەندی دەستەڵاتی قوڵیان لە بە خێڵەکی کردن و بە بنەماڵەییەکردنە ئەمەش لە مێژوەوە تا ئێستا بەردەوامی هەیە و لە مێرنشینەکاندا بە ئاشکرا دەبینرێت و لە ئێستاشدا لە دوو زۆنیدا دیارە، بەرژەوەندی تورکی و ئێرانی لەوەدایە ئەم هەرێمە نە بێتە هەرێمێکی سەربەخۆ و نەتوانێ خاوەن دامەزراوەی خزمەگوزاری و یاسایی و دەستوری بێت و سەرەک خێڵ و بنەماڵە بەڕێوەی بەرن تا بتوانێ بە ئاسانی کۆنتڕۆڵی بکات. لێرەوە دەستەڵاتی قوڵ لە هەرێم، دەستەڵاتێکی قوڵی خۆێی و لۆکاڵی نیە وەک ئەوەی کاک ئاواتی شێخ جەناب باسی کرد، بەڵکو درێژکراوەی دەستەڵاتە قوڵەکانی ئێران و تورکیایە، بەرژەوەندی ئەوان هەرێم دەبات بەڕێوە. کاک فازڵ ئەمانە دەزانێ، بەڵام ناتوانێ باسیان بکات و بە پێێ واقعی بون سیاسەت دەکات و شت دەڵی، ئەوا ئێمە لە بری ئەو وتمان.

2. تێگەشتنی سیاسی:
پارتی و یەكێتی وەک دوو حیزب، دو تۆڕی دەستەڵات، وەک دەوڵەتی قوڵ هەیە کە سەر بە هەردوو بنەماڵەکەن و شتێکیان دروستکردوە بە ناوی چوار دەستەڵاتەکەوە لە بەرژەوەندی خۆیان دەیجوڵێنن، هەر کات هەر جوڵەو هێزێک سنوری بەرژەوەندی ئەم دوو گروپەی هەردوو زۆنەکەی بڕی، ئەوا گوێ بە هیچ ڕەهەندێکی نیشتمانی نادرێت و هەمو شت دەوەستێنن، وەک نەهێشتنی سەرۆکی پەرلەمان بۆ ڕۆشتنە ناو هەولێر و… هتد. ئەمە لە ناو دارایی و سەربازی و هەتا سێکتەرەکانی پەروەردە و تەندروستیدا هەیە. ئیتر تێگەشتن، یان تێنەگەشتن بۆ سیاسەت، حکومی واقع و هاوکێشەی هەرێمایەتی و ئەم مۆدێلەی خلیجی و وەلی عەهدییە کە هەیە، بێ گومانم کاک فازڵ خۆی لە ئێمە باشتر دەزانێ، بەڵام بە ڕونی قسە ناکات، ئەوا ئێمە شوشەی پەنجەرەی دیدیمان ڕوناک کردەوە.

3. دڵنیایی سیاسی:
لە هەرێم ئەوەی سفرە دڵنییاییەکانن هەر لە دڵنیایی ئابوری و تەندروستی و کۆمەڵایەتی و تا دەگاتە سیاسی، کاک فازیڵ دەیەوێ چاوی دوربینەکانمان بگوازێتەوە بۆ عێراق و پەیوەندی نێوان هەرێم و بەغداد بهێنێتە ژێر ئەم باسە و باسی نەبونی دڵنیایی سیاسی نێوان هەرێم و بەغداد بکات و نایەوێ هەمان میتۆد ببێنین و کوردستانی پێ بپێوین. لە هەرێم هیچ دڵنیاییەک نیە بۆ هاوڵاتی و هەمو بوارەکان بەرز و نزم دەکات لە حەپێکی پاراستۆڵ و موچەوە تا دەگاتە پەرلەمان، هەمویان هەمان دەستەڵاتی قوڵ لە ناو دەوڵەتی تەنکی هەرێم و قوڵی بەغداد هەیە، کاک فازڵ نایەوەێ بڵێت لە هەرێم لە ساییەی دوو زۆن و دوو ئیدرە و دوو پێشمەرگە و دوو پایتەختی وەک ئەنقەرە و تاران دڵنیای سیاسی سفرە، ئەوا ئێمە لە بری کاک فازڵ دەڵێین دڵنیای سیاسی نێوان هەرێم و بەغداد، کاتێک دروستە کە دڵنیایی ناوەکی ببێت و دەستەڵاتی قوڵ حکومی ڕەها نەکات.
ئەگەر توانیمان ڕوبەڕوی دەوڵەتی قوڵی بەکڕێگیراوی هەرێمایەتی ببینەوە، کەواتە تێگەشتنی سیاسیمان بەهێزە و ئەگەر توانیمان هەر پێنج دەستەڵاتەکە دامەزراوەیی بن و سەربەخۆ بن، کەواتە دڵنیایی سیاسیمان تەواوە.