عوسمان عومەر: ساغکردنەوەی هۆنراوەیەک.
چــەھچەھەی بــولبول
چــەھچەھەی بــولبول ئـــــەزیزم، ئـــاھو زاری پێـــوەیە
ھــــەلھەلەی عەر عەر لە عیشقا، دەردی کـــاری پێوەیە
نێرگــــزو شـــەھلا دەلـــەرزن، عیـــشوەکــــــــاری پێـــوەیە
دولبـــــەرا ئــــەمرۆ نەسیم بـــــۆنی بەھـــاری پێــــوەیـــە!
گوڵ شکۆفەی کــردووە، غـــونچەی بــــەھـــاری پێوەیــــــە
تیـــغی ئـــەبرۆت مـــوتەھەم بوو، کـــــەوتە ریزی قاتیلان
چـــونکە مەیلی ســەفکی دەم بوو، باعیسی دەردی دڵان
بـــۆ تەوافـــگاھی روخت بم کـــەوتـــە تەبعـــی بولبـــولان
ســـاقـــی و موتریب ئـــەزیزم، وا لــــەنێو باغـــی گـــوڵان
بــــەم گوڵستانە ئەڵێـــن: بـــۆی زوڵـــفی یاری پێـــوەیـــە!
ســـاقیا گــەردوش لــــەبۆ مـــن وابە مەی جــــامی فریب؛
چونکە دڵ کەوتە ئەسیری جەیشەکەی ئەھلی سەڵیب؛
لایـــێ دەردو جـەوری گەردوون لایـــەنێشی پەی رەقیب؛
ســـــەیری زامی دڵ بکە رەحمێ بـــفەرموو ئەی تــەبیب!!
زۆر پەرێشانم بەدەستی میحنەت و ئازارەوە
مامۆستای هونەرمەندی رەوانشاد تایەر تۆفیق مامۆستای مەقامات بێژی کوردستان و خەلکی کۆیە روحێکی ئەبەدی کردوە بەبەردا، هەموو کات و سەردەمێک کەگوێی لێدەگری چێژێکی تایبەتی خۆی هەیە وەک هۆنراوەی قەلبی من گەرچەشنی لالەی سامی عەودالی رەحمەتی و جەوری فەلەک و زۆر لەهۆنراوەی مەقام و بەستەکانی کە چڕیویەتی بەدەنگە بەسۆزەکەی، بەلام هۆنراوەی چەهچەهەی بولبول مقۆمقۆی زۆری بەدوای خۆی دا هێناوە، چەندین ساڵ بەر لەئیستا کە لەشاری کۆیە بووم، لەچەند کەسم پرسیوە کەشارەزای بواری شیعرو ئەدەب و بابەتی رۆشنبیری بون، یەکێ لەوانە رەوانشاد قوباد بەهرەوەری خزمم یادی بەخێر، ووتی؛ پێم وایە هی عەونی بێت چەند دەنگۆیەک هەیە گوایە هی عەونی رەحمەتی شاعیر بووە، چونکە ووشە و سەلیقەی هۆنراوەکە لەهی ئەو دەچوو. هەندێکی تر پێيان وابوە هی شاعیری نەتەوەیی دلدار بێت. بەلام لەدیوانەکەی بونی نییە، هەندێکیش پێیان وابوە هی ئەمین ئاغای حەوێزی (ئەختەر) بوو. دەنگۆیەکی تر هەبوو، گوایە رەحمەتی عەونی هاوڕێ و دۆستی هونەرمەندی مەقامی دەنگخۆش تایەر توفیق بووە. ئەو هۆنراوەیە لەسەر شیعرێکی مەلا سابیر مەیلی تێهەلکێش کراوە، دراوە بەهونەرمەند تایەر تۆفیق و لەرادیۆی بەغدا تۆمار کراوە. بەلام شەوێک لەم شەوانە هاورێیەکی ئەزیزو خزمم ئەو مەقامەم بۆ نارد لێی پرسیم دەزانی هی چ شاعیرێکە؟ منیش ئەو سەربوردانەم بۆ نوسی، کاتی خۆشی رایەکم هەبوو بە هۆنراوەی سافی هیرانیم دەزانی، ئەوێشم بۆ نوسی؛ دیاربوو هەر رەزامەند نەبوو بەوەلامەکانم، بۆیە رۆژی دواتر بۆی ساخ کردمەوە کەهۆنراوەکە هی (مەلا حەوێزە فەندی قۆچائاغایە، خەڵکی هەولێرە و کاتی خۆی لە کۆیە مامۆستا بووە لە مەکتەبی ئولا، نەوەشی لەپاش بەجێ نەماوە، خێزانەکەی کۆیی بووە کە دەکاتە پوری مامۆستا عبدالخالق ناسراو بە (کاکە جوان)مامۆستای قوتابخانەی زانست کە سەردەمێک خۆشم لەوێ ماموستای وانە بێژ بووم و دلنيای کردم کە هی ئەو شاعیرە کلاسیکیەیە و چەند سەرچاوەیەک ئەوەیان جەخت لێکرددەوە، لەوانە مامۆستا حاجی محی الدین غەفوری و مامۆستا محەمەد داریاسی شاعیرەوە کە هەردو بەرێز شارەزان لەوبوارە، بەلام ئەوەی وایکرد بلێم هی مەلا سابیری مەیلیە دێرە هۆنراوکە بوو کە لە مەقامەکەدا نەگوتراوە کەدەڵێت: چـــونکە مەیلی ســەفکی دەم بوو ، باعیسی دەردی دڵان
لەکتێبی کۆیە لەرەوتی شارستانیەت کە لێکۆلینەوەو بەدوادا چونێکە لەلایەن مامۆستایان کەریم شارەزا نازم محمد ئەمین و عوسمان مستەفاو مەجید ئاسنگەر ئامادەکراوە زۆر بابەتی لەسەر کۆیەو شاعیران و رۆشنبیران و سیاسەتمەداران وبۆنەو ئاهەنگەکان و سەیرانگاکانی تێدا خراوەتە روو لەلاپەرە 306 باس لە شاعیرێکی کلاسیکی دەکات بەناوی مەلا حەوێزی سالحی قوچ ئاغایە نازناوی (مەحزون )ـە، لەساڵی 1870 لەکۆیە لەدایک بووە.کۆییەکان دەزانن قوچ ئاغایی کۆیی رەسەن نین و لەشوێنی دیکەوە هاتونەتە کۆیە، وەک زۆر بنەمالەی دیکە. بۆچونێک هەیە دەگوترێ لەشاری هەولێر لەدایک بوبێت، بەلام مامۆستا کەريم شارەزا لە کتێبی کۆیەو شاعیرانی ل72 دەلێت؛ لەشاری کۆیە لەدایک بووە و فەقێی حاجی مەلا عەبدولای جەلی زادە بوەتا بروانامەی مەلایەتی وەرگرتوە و ساڵی 1922-1923دەکرێت بەمامۆستای وانەکانی مێژوو، جوگرافیا و زمانی عەرەبی و دواتر دەگوازرێتەوە بۆ ڕانیەو لەوێ کۆچی دوایی دەکات و تەرمەکەی دەهێنرێتەوە کۆیەو بەخاک دەسپێردرێت. هونراوەی بە کوردی و عەرەبی و فارسی داناوە و لە غەزەلێکی نوسیویەتی
ماچی خاڵی خۆشترە یا شەکرە سێوی رومەتی
عارەقی بەر گەردەنی ئاوی حەیاتی پێوەیە..
دیارە چەهچەی بولبولیش لەو غەزالانەیە، بەلام بەداخەوە نە دیوانی نە هۆنراوەکانی بەردەست نین تاکو ئەو هۆنراوەیەی پێ پشت راست بکرێتەوە.
