سەلاح حوسێن ئەفەندی: دەوڵەتی تورکیا چی لە هێزە کوردییەکان دەوێت، دەبێ چاوەڕوانی چی لێ بکرێت؟
ئەو بانگەوازەی کە لەم رۆژانەدا لە لایەن سەرۆکی پارتی کرێکارانی کوردستانەوە بڵاو کرایەوە، لە زۆر رووەوە نزیکە لە داواکارییەکانی باخچەلی لەو سەرکردەیە، کە لە واقعدا داواکاری “دەوڵەتی“ تورکیان، نەوەک هێزێک یان کەسایەتێکی سیاسی. ئەوەی لێرەدا گرنگە، تەنها ئەو خاڵانە نییە کە لە بانگەوازەکەدا هاتووە، وتاری پارت و کەسایەتییەکانی تورکیا نین، بەڵکو ئەوەی گرنگە تێگەیشتنی سروشت و پێویستی و خواستە راستەقینەکانی دەوڵەتی تورکیایە لەم پرۆسەیەدا، چیان دەوێ و بە مەبەستی چی؟ ئامانج و پلانیان چییە؟.
چەند خاڵێکی ئەو بانگەوازە بە روونی دەستنیشان کراون و داوای جێبەجێکردنیان کراوە، گرنگترینیان بریتیبوون لەوەی کە: دەبێ پارتی کرێکاران چەک دانێ، خۆیان هەڵوەشێندنەوە، تورک و کورد بران، مێژووی هاوبەش و پێکەوەژیانی برایانەی هەزار ساڵانەیان پێکەوە هەیە، دەوڵەتە کەپیتالیستەکان ئەو برایەتییەی نێوانیاندا تێکداو، ئێستاش ئەوانە ڕێگرن لە بەهێزبوونی برایەتی نێوانیان، بۆیە دەبێ تورک و کورد بەرەنگاری ئەوهەرەشانە ببنەوە.
جگە لەوەی کە پێویستە هێزە کوردییەکان لەگەڵ “برا“ تورکەکانیان رێبازی دیموکراسی ئاشتیانە بگرنە بەر بۆ چارەسەرکردنی گرفت و کێشەکانیان، لە چوارچێوەی “دەوڵەتێکی مەرکەزیدا“. ئەو بانگەوازە هیچ بەندێکی روونی بۆ چارەسەرکردنی مەسەلەی کورد تێیدا نمایش نەکراوە، پێداویستیی گۆڕینی دەستوری تورکیای تێدا دەستنیشان نەکراوە و… هتد.
بۆ زیاتر تێگەیشتن لەم بابەتانە پێویست دەکات ئاورێک بۆ ئەو گۆرانکارییە مەزنانە بدرێتەوە کە لەم سی ساڵەی دواییەدا لە جیهان و خۆرهەڵاتی ناوەراستدا ڕوویان داوە، پرۆسەی جیهانگیری هەموو جیهانی شڵەقاندووە، سەرمایەداری جهیان بێ رکابەر هەموو سووچێکی جیهانی گرتۆتەوە، لە هەمان ساتدا چەندین جەمسەری بەهێزی کۆن و نوێ لە جیهاندا کاریگەریان لەسەرمان هەن، کە بریتین لە ولایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا، یەکێتی ئەوروپا، چینی میللی، هندستان و روسیای فیدرالی.
ولایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا چیتر لە جیهاندا تاکە جەمسەر نییە ، بەڵام ئەو زلهێزە ئەو راستییەی لا قبووڵ نییە و بە هەموو جۆرێک هەوڵدەدا هەژموونی خۆی بە زەبری هێزی ئابووری و سەربازی بەسەر هەموو جیهاندا بسەپێنێ. ئێستا خۆرهەڵاتی ناوەڕاست گرنگترین ناوچەی جیهانە، کۆنترۆڵکردنی جیهان بەبێ کۆنترۆڵکردنی ناوچەکە مەحاڵە، بۆیە وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا هەموو توانای خۆی بەکاردەهێنی بۆ ئەو مەبەستە.
سەرەڕای ئەمانە، چەندین هێزی ئیقلیمی لە ناوچەکەدا هەن کە خەونی مێژوویی و ئابووری و سیاسی گەورەیان هەیە، لەوانە ئێران، تورکیا، ئیسرائیل، هەتا رادەیەک دەوڵەتی شانشینی سعودیش. هەر یەکێک لەوانە هەوڵ دەدات خۆی بە رادەیەک بەهێز بکات، کە بتوانێ هەژموونی خۆی بەسەر میلەتان و وڵاتانی ناوچەکەدا بسەپێنێ و شانبەشانی جەمسەرەکانی تر ببێتە جەمسەرێکی تری جیهان، بەڵام ئەو هەوڵانەیان لە لایەن وڵات و میللەتانی ناوچەکە بەرهەڵستی دەکرێن، لە هەمان ساتدا ئەو هەوڵانەیان بۆ بەهێزترین جەمسەری جیهان کە ولایەتە یەکگرتووکانی ئەمەریکایە ، قابیلی قبووڵ نییە.
لەگەڵ ئەوەی ئیسرائیل وڵاتێکی بەهێزە، بەڵام لە ناوچەکەدا دەوڵەتێکی بچوک و تەنهایە، بێ پاڵپشتی ئەمەریکا خۆڕاگرتنی مەحاڵە، بۆیە خەونە گەورەکانی بۆ سەپاندنی هەژموونی خۆی لە ناوچەکەدا بوونەتە پاڵپشتێک بۆ جێبەجێکردنی ستراتیژی ئەمەریکا تیایدا، لە رووبەرووبوونەوەی جەمسەرکانی تری جیهان و بەرەنگاربوونەوەی هێزە ئیقلیمییەکانی تر.
لەم دواییانەدا توانرا رۆڵی ئێران لە ناوچەکەدا بەتایبەتی دوای کەوتنی سوریا بە تەواوەتی لاوازبکرێت، ئەو خەونە گەورانەی کە ئەو دەوڵەتە هەی بوو بۆ کۆنترۆڵکردنی ناوچەکە زیندە بەچاڵ کران، بۆیە هەرەشەکانی بۆ سەر وڵاتانی ناوچەکە و بەرژەوندییەکانی ئەمەریکا سنوردار بوون.
ئەو هێزە ئیقلیمییەی کە ئەمڕۆ بەهەرەشە دەستنیشان دەکرێت دەوڵەتی تورکیایە، چونکە خەون و تەماعی گەورەی لە ناوچەکەدا هەیە، مەبەستێتی ئەو بۆشاییەش پڕبکاتەوە کە ئێران بەجێیی هێشتووە، لەسەر چەندین پەت یاری دەکات، دۆست و دوژمنی هەمیشەیی نییە، رۆژانە بنەماکانی دیموکراسی و مافی مرۆڤ پێشێل دەکات، ژانی خستۆتە دڵی ولایەتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکاوە، ئیسرائیل ترسی لێیی هەیە، زوربەی وڵاتە ئیقلیمییەکان لێیی نارەحەتن، لە هەمان کاتدا بەهۆی ئەو گوڕانکارییە گەورانەی کە لە ناوچەکە و جیهاندا روویانداوە پێگەی کوردستان بەهێزتر بووە، بە هۆی گرنگی پێگەی جیوپۆلیتیکەوەی گرنگی وڵاتەکە زیادی کردووە، هەروەها گۆڕانکاری لە بواری ئابووری کوردستان روویداوە، ئەو سنوورانەی کە پێشتر پارچەکانی وڵاتەکەی لەیەک دابڕیبوو ئەمرۆ کراونەتەوە، وڵاتەکە عێراق و تورکیا و ئێران و هەتا رادەیەک سوریاش پێکەوە دەلکێنێ.
دوور لە هەموو بنەمایەکی دیموکراسی و یاسا دەوڵەتییەکان و مافی مرۆڤ، ئەمەریکا کاردەکات بۆ مسۆگەرکردنی هەژموونی خۆی لە جیهاندا. لە ئێستادا هەنگاوەکانی بۆ نزیکبوونەوە لە روسیا یەکێکە لەو هەوڵانە، کە کاردانەوەی راستەوخۆی لەسەر خۆرهەڵاتی ناوەراستیش دەبێت، لەوانە هەماهەنگی ئەو دوووڵاتە بۆ کۆنترۆڵکردنی ناوچەکە لە رێگەی فشارخستنە سەر شانشینی عەرەبی سعودی، یان هێشتنەوەی بنکە سەربازییەکانی روسیا لە سوریا بە مەبەستی کۆنترۆڵکردنی وڵاتەکە، هەروەها نزیکبوونەوەی ئەمەریکا لەگەڵ ئێران بە ناوندگیری روسیا یەکێکە لە ئەگەرەکان، لە هەمان کاتدا بەکارهێنانی هەموو ئەوانە بۆ لاوازکردن یان لە قاڵبدانی تورکیاش.
لەم زەمینەیەدا دەوڵەتی تورکیا ترسی لەوە نیشتووە کە ئەمەریکا و ئیسرائیل یان دەولەتە ئیقلیمییەکان، هێزە کوردییەکان و مەسەلەی کورد بۆ دژایەتیکردن و لاوازکردنی بەکاربهێنن، بۆیە پێشبینی دەکرێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو هەرەشانە تاکە کارت کە لە چنگیدا مابێت، بەناوی چارەسەرکردنی دۆزی کوردەوە، هەوڵەکانێتی بۆ بەدەستهێنانی پاڵپشتی هێزە کوردیەکان لە رێگەی بەکارهێنانی دەستەواژەکانی برایەتی نێوان ئەو دوو میللەتە، دروشمی بریقەداری رێرەوی دیموکراسی، چەواشەکردنی مێژووی هەزار ساڵەی نێوانیان، بەرەنگاربوونەوەی هەرەشەکانی کەپیتالیزم و ئیمپریالیزم دژی برایەتی ئەو دوو میلەتە.
لەوە ناچێت دەوڵەتی تورکیا رۆڵی هێزە کوردییەکانی تەنها بۆ کۆنترۆڵکردنی ناوەوەی تورکیا بوێت، بەڵکۆ بەشداریپێکردنی ئەو هێزانەیە بۆ سەپاندنی هەژموونی خۆی بەسەر ناوچەکەدا، بۆیە هەوڵی داوە هێزە کوردییەکانی پارچەکانی تری کوردستانی باشور و خۆرئاواش بەخویەوە ببەستنەوە بۆ کۆنترۆڵکردنی وڵاتانی دەورووپشت، فراوانکردن و بەهێزکردنی بەرژەوەندییە ئابوورییەکانی، هەروەها بەشداریپێکردنیان لە رووبەرووبوونەوەی ئەمەریکا و ئیسرائیل و هێزە ئیقلیمییەکانی تریش.
بە گشتی هێزە کوردییەکان لە هەر چوار پارچەی کوردستاندا خاوەن روانگەیەکی روون نین، ستراتیژی نیشتمانی هاوبەش لە نێوانیاندا بوونی نییە، هەر یەکەیان چاوەروانی هیمەت و دەوری هێزە دەرەکییەکان دەکەن، ئیتر هێزی جیهانی بێت یان ئیقلیمی، بۆیە روون نییە لەم کێشمەکێشمەدا لە ئایندەی نزیکدا چی ڕوودەدات، ترسی سەرلەنوێ دابەشبوونی هێزە کوردییەکاندا هەیە بەسەر جەمسەرەکاندا، بەڵام هەرچی چۆنێک بێت، لە ئەمڕۆدا پێگەی کوردستان لە هەموو ساتێکی پێشتر بەهێزترە، مەسەلەی مافەکانی کورد و خەڵکانی کوردستان شانبەشانی مەسەلەی فەلەستین، دوو دۆزی گرنگن لە ناوچەکەدا، بێ دابینکردنی مافەکانی ئەم میلەتانە و بەشداریکردنیان لە ئایندەی ناوچەکەدا، بوژاندنەوە و گەشەکردنی ناوچەکە ئەستەم دەبێت.
هەوڵدانی هێزە کوردستانییەکان بۆ ڕێکەوتن لەگەڵ تورکیا و دەوڵەتەکانی تری ناوچەکە کارێکی پەسند و پێویستە، بەڵام لە هەموو ئەگەرێکدا خەڵکانی کوردستان گەرەکە ژیرانە مامەڵە لەگەڵ ئەگەرەکاندا بکەن، خۆیان نەخەنە تەڵەی هیچ هێزێکی نێودەوڵەتی یان ئیقلیمییەوە، بەڵکۆ پەیوندێکی هاوتایانە لەگەڵ هەموو لایەنەکان بپارێزن، بە نەفەسی درێژ و ژیرانە توانای مرۆیی و ئابوری و کۆمەڵایتی خۆیان بەهێزبکەن و هەوڵ بدەن لەسەر بنەمای بەرژەوەندی هاوبەش و پەیوەندی فرەلایەن لەگەڵ میللەتان و وڵاتانی ناوچەکە و جیهان لە هەماهەنگیدابن.
ئەوەی روونە شەڕی چەکداری، نە پێشتر و نە ئێستا چارەسەری مەسەلەی میللەتی کوردی نەکردووە، بونیادنانی شارستانییەت و گەشەکردنی ئابووری و خۆشگوزەرانی خەڵک لە شاخ و ناوچەی سەختدا بەدی نایەت، بۆیە لە هەموو ئەگەرێکدا پشتکردن لە چەک و پەنابردن بۆ دەنگی خەڵک لە شار و شارۆچکە و لادێکاندا، هەوڵدان بۆ ئاوەدانکردنەوەیان، بەستنەوەیان پێکەوە لە ڕێگەی ئاڵوگۆری ئابوری و کلتوری و کۆمەڵایەتییەوە، هەروەها بەشداریکردنیان لە بریاردان لە ئایندی ناوچەکەدا تەنها رێگەی دروست و تەندروستە بۆ ئازادی و گەشەکردنیان.
بۆیە کاتێک ئەو بانگەوازە بۆ گرتنی رێبازی مەدەنی و دیموکراسی ئاشتیانە سوودی باشی دەبێت، ئەگەر حسابی ورد بۆ سروشت و مەرامەکانی تورکیا و هێزە ئیقلیمییەکانی تر و زلهێزەکانی جیهان بە تایبەت ئەمەریکا رەچاوبکرێت، ستراتیژێکی ژیرانە بۆ چارەسەری کێشەکان دارێژرابێت، بەڵام هەتا ئەم ساتە، رەفتارەکانی دەوڵەتی تورکیا بەو ئاراستەیەدا نەرۆیشتووە، هەروها لە بانگەوازەکەدا ئەو بابەتانە روون نین.
